وبلاگ یک مهندس... | الکتریک و قدرت Power

فیوز

فیوز وسیله‌ای است که مدارهای الکتریکی را در برابر جریان غیر مجاز محافظت می‌کند. اگر جریانی بیش از جریان نامی از فیوز بگذرد فیوز می سوزد و بدین ترتیب جریان برق، قطع خواهد می شود. به عبارت ساده، فیوز یک وسیله حفاظتی است که در تجهیزات و مدارات الکتریکی به کار برده می‌شود تا در مواقعی که جریانی بیشتر از حد انتظار از وسیله عبور می کند، با سوختن فیوز مدار قطع شود تا تجهیزات دیگر آسیبی نبینند. این وسیله اولین بار توسط توماس ادیسون در سال 1890 میلادی ثبت اختراع شده است.
عنصر اصلی ساخت فیوز، یک نوار فلزی است که در یک محفظه غیر رسانا قرار دارد. با عبور جریان بیش از حد مجاز، نوار فلزی ذوب می‌شود و مدار الکتریکی قطع می شود.

فیوزها از نظر سرعت عملکرد به دو دسته کندکار و تندکار تقسیم می شوند.

فیوزهای کند کار: این نوع فیوزها در برابر عبور جریان بیش از حد واکنش ملایم تری از خود نشان می‌دهند و برق را دیرتر قطع می‌کنند. با این‌همه واکنش این فیوزها در برابر جریان اتصال کوتاه تقریباً لحظه‌ای است.
فیوزهای تندکار: این فیوزها زمان قطع کمتری نسبت به فیوزهای کندکار داشته و به همین دلیل در مصارف روشنایی استفاده می شوند .

انواع فیوزها از نظر ساختار:

فیوزهای فشنگی
اتوماتیک(آلفا)
مینیاتوری
بکس
کاردی ( تیغه ای)
شیشه ای یاکارتریج
فیوزهای فشار

استاندارد مورد استفاده در فیوزها كه استاندارد كاربردی انها است،استاندارد IEC 60269 است كه دارای چهار بخش میباشد:

IEC 60269-1:Low voltage fuses,general requirement:

این استاندارد مربوط به فیوز های ولتاژ پایین با استفاده های كلی یا عمومی است ،كه از نظر كلاس بندی شامل دو دسته میشود:

-فیوز هایی كه برای حفاظت كابل و خط بكار میرود،به این فیوز ها كلاس gG میگویند.

-فیوزهایی كه برای حفاظت دستگاه ها الكتریكی بكار میروند،این فیوز ها دارای سه كلاس،aM,gTr,gB هستند.

*حرف اول كه بصورت حروف كوچك انگلیسی بكار میرود، a ,g است وبرای تشخیص حالت قطع كنندگی آنها است:

g:برای كاربرد های عمومی و جنرال بكار میرود و از نظر حفاظتی دارای محدوده و رنج کاملی است.

a:برای كاربرد های خاص است و از نظر حفاظتی دارای رنج و محدوده خاصی است ،از این فیوز ها به عنوان فیوز های پشتیبان استفاده میشود و حالت قطع كنندگی آن از یك جریانی بالاتر است.

*حرف دوم كه بصورت حروف بزرگ انگلیسی بكار میرود و برای تشخیص نوع كاربرد آنها است و انواع مختلفی به شرح زیل دارد:

برای حفاظت كامل ،برای فیوزها با حالت قطع كنندگیg:

G:برای كار برد های معمول و عمومی است ،كه فیوزهای مصارف عمومی، مخصوصا"رساناهای معمولی از جمله كاربرد های این دسته است (gG).مشخصه سابق این فیوز ها gL, gF بود.

M: از جمله كاربرد های این دسته با این مشخصه، حفاظت های موتوری است(gM).

N:فیوزهای سریع و بدون تاخیر هستند كه مطابق با استاندارد آمریكای شمالی است و برای مصارف عموی بكار میرود(gN).

D:فیوزهای تاخیری هستند كه مطابق با استاندارد آمریكای شمالی است و برای مصارف عمومی بكار میرود(gD).

R:برای حفاظت از نیمه هادی ها است (gR).

Tr:از جمله كاربرد های این دسته با این مشخصه، حفاظت های ترانسفورماتور ها است(gTr).

B:برای حفاظت ایستگاه های زیر زمینی بكار میرود(gB).

برای رنج های خاص حفاظتی ،برای فیوزها با حالت قطع كنندگیa:

M:حفاظت الكترو موتورها فقط در برابر جریان های اتصال كوتاه (aM).

R:حفاظت نیمه هادی ها فقط در برابر جریان های اتصال كوتاه (aR).

*فیوز های aM سریع و مطمئن برای حفاظت موتورها و همین طور كابل ها فقط در برابر اتصال كوتاه، با قدرت قطع100kA هستند.اگر از این فیوز ها جایی استفاده كردید كه حفاظت اضافه بار برای موتورها مد نظر است این نكته را در نظر بگیرید كه همراه این فیوز باید رله اضافه بار بی متال و كنتاكتور هم در نظر بگیرید چون این نوع فیوز ها فقط مخصوص اتصال كوتاه است.

برچسب‌ها: فیوز, حفاظت الکتریکی, دانلود مقالات مهندسی برق, فیوز مدار حفاظت رله مینیاتوری استاندارد خازن

+ نوشته شده در پنجشنبه دهم تیر ۱۳۹۵ ساعت 9:7 توسط spow |

تپ چنجر

تجربه نشان داده است که حوادث ناشی از تپ چنجرها که باعث صدمه زدن به ترانسفورماتورهای قدرت نیز شده است بیشتر از سایر موارد بوده است ، بنابراین بررسی وضعیت این بخش از ترانسفورماتور و پیش بینی جلوگیری از خطای تپ چنجرها از اهمیت بالای برخوردار است.

به دلیل موقعیت قرار گرفتن تب سلکتور و دایورترسویچ که هر دو درون ترانسفور و مجاورت سیم پیچ ها قرار دارند ، هرگونه اشکال یا خطا روی این قطعات باعث سرایت به سایر قسمت ها شده و خسارات جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت ، متاسفانه در بسیاری از موانع حوادث تپ چنجرهای ONLOAD مشاهده شده که توام با آتش سوزی بوده و حتی قطعات بیرونی شامل بوشینگ ها ، برقگیرها ، رادیاتورها و … نیز از بین رفته اند. روغن ترانسفورماتور نیر بسیارگران قیمت و در حجم زیادی قرار دارد ، مشاهده گردیده بعلت سوراخ شدن دریچه تپ چنجر و آتش سوزی کلیه روغن هدر رفته است . تپ چنجر به نوبه خود وسیله ای بسیار گران و قیمت تخریبی یک تپ چنجر ONLOAD بیش از ۵۰۰ هزار دلار است ، عوامل متعددی می توانند در حوادث تپ چنجرها موثر باشند.

1-    عدم تعمیر و نگهداری و سرویس به موقع تپ چنجرها

۲-    عدم کیفیت یا ساختار مناسب دایورترسویچ و تپ سلکتور

۳-    عدم بهره برداری مناسب

۴-    عدم استفاده از کارشناس مجرب در تعمیرات دوره ای و تعمیرات اساسی

تعمیر و نگهداری و سرویس به موقع تپ چنجرهای ONLOAD :

تپ چنجرهای ONLOAD بواسطه اینکه یک وسیله متحرک هستند و بطور مرتب قطع و وصل می شوند و از اهرم ها و چرخ دندهها استفاده می کنند باید مورد بازبینی قرار گیرند البته به واسطه انجام جرقه در روغن دایورترسویچ ، ضروری است که تعویض روغن نیز صورت گیرد.

سه قسمت عمده تپ چنجر باید تحت کنترل باشد مهمترین بخش مربوط به دایورترسویچ می باشد. در تپ چنجرهای که از کپسول خدا ، استفاده نشده در هنگام چرخش دایورترسویچ و تبدیل وضعیت از حالت های زوج به فرد و بلعکس یا به عبارت دیگر برای تعویض یک تپ ، جرقه ای در بین کنتاکت ها صورت می گیرد که توسط روغن عایق خفه میگردد و مقداری کربن و استیلن در هر تغییر تپ در روغن باقی می ماند پس از مدتها این مقدار کربن و حتی استیلن زیاد میگردد و ضروری است در گام اول حداقل روغن تخلیه و oil comportment از روغن سالم و مطمئن پر گردد.

دستورالعمل نحوه تعویض روغن ، زمان تعویض روغن ، نقاط مورد بازدید یا توسط کارخانه سازنده تهیه و در اختیار استفاده کنندگان قرار داده شده است . توجه به اینکه تپ چنجر یک وسیله دینامیک و گردان می باشد بنابراین همانطوری که گفته شده با هرگونه عملکرد مقداری کربن تولید می نماید و هر چه تعداد عملکرد بیشتر باشد اصولاً باید روغن زودتر تیره تر گردد به همین دلیل مبنای تعویض روغن را بر تعداد کارکرد تپ چنجر گذاشته اند و زمانی که شماره انداز به آن حد عملکرد رسیده است می باید تعویض روغن انجام گردد در غیر اینصورت به دلیل کاهش میزان دی الکتریک روغن در دایورترسویچ امکان تحمل ولتاژ را نداشته باشد و حتی حالت انفجار به خود گیرد.

اما حالتی دیگر وجود دارد که شاید پس از سالهای متمادی از عمر ترانسفورماتور بگذرد و لی تعداد عملکرد به آن عدد مورد نظر نرسد ، دراین حالت دستورالعمل تعریف نموده است که پس از ۶ – ۵ سال روغن تپ چنجر را تعویض نمائید.

تپ چنجر ها ساخت شرکت های مختلف همراه با دستور العمل های مربوط به خود می باشند مثلاً شرکت MR آلمان که سهم بسیار زیادی از تپ چنجرها را در سطح جهان دارا می باشد. (۶- ۵) سال را منظور کرده است و با توجه به تایپ تپ چنجر که بصورت تک فاز یا سه فازه باشند نیز متفاوت است. در بعضی از تپ چنجر ها ، هر فاز جداگانه برای خود یک دیوارترسویچ و یک oil comportment دارد. علاوه بر تعویض روغن ، لازم است در بعضی مواقع که دستورالعمل نیز اشاره نموده است ، قطعات دیوارترسویچ به واسطه اهمیت بیشتر مورد بازدید و بررسی بیشتری قرار گیرند یا مقاومت های گذرا تست شده و میزان اهم آن سنجیده گردد و از نزدیک moving contact و fix contact و سایر لیدها و قطعات مانند اکولاماتورها ، پین ها ، واشرها مشاهده گردد و در صورت ضعیف بودن یا حتی پارگی ، تعویض شوند. مثلاً دستورالعمل برای تعویض روغن عملکرد حدود ۲۰۰۰۰ را گفته است و لی برای تعویض قطعات مهم عدد ۱۲۰۰۰۰ را اعلام کرده است. تجربه نشان داده است که بازدید قطعات داخلی جلوگیری از خیلی حوادث را داشته و کارشناسان قبل از حادثه قطعات آسیب دیده را تعویض نموده اند.

پس از مدت زمانی که از عملکرد تپ چنجر گذاشته است که به واسطه آن یا تعداد عملکرد به اندازه زمان سرویس و تعویض روغن رسیده است یا اینکه (۶-۵) سال از آن گذاشته است ، عملیات سرویس و تعویض روغن یابد با دقت زیادی صورت گیرد تا کار سرویس و نگهداری به صورت صحیح انجام شودو مثلاً پس از پایان کار یک دور کامل تپ چنجر را افزایش داده و سپس پائین آورند تا تپ سلکتور نیز کامل چرخشی نماید و اگر کربن روی تب سلکتور سویچ وجود داشته باشد ، از روی تپ ها جدا شود ، تپ چنجر را روی عددی گذاشته تا ولتاژ مورد نظرتان را در خروجی ترانسفورماتور داشته باشید. با توجه به مطالبی که در مورد تعمیر و نگهداری گفته شده اگر این عملیات مطابق با دستور العمل تعمیر و نگهداری و سرویس به موقع تپ چنجر ها انجام نشود مطمئنا باعث حادثه ای خواهد شد که ضمن آسیب به تپ چنجر احتمال صدمه زدن به ترانسفورماتور نیز خواهد شد.

عدم کیفیت یا ساختار مناسب دایورترسویچ و تب سلکتور:

تپ چنجرها ساخت شرکت های سازنده مختلفی هستند و با توجه به قدمت و کیفیت و سوابق تجربی آنها می توان از محصولات تولیدی استفاده نموده ، کاهش قیمت و هزینه نکردن یا به عبارتی جنس ارزان خریدن شاید عاملی باشد که حادثه بزرگی را به دنبال داشته باشد ، در بعضی مواقع اشتباه در طراحی و عدم رعایت فاصله قرار گرفتن تپ چنجرها یا استفاده از لوازم با کیفیت پائین در تپ چنجرها عمر این دستگاه را به شدت پائین آورده ، در بعضی حوادث مشاهده شده است که قطعات داخل دایورترسویچ در هنگام تغییر تپ صدمه دیده یا لیدهای محل عبور جریان دچار پارگی شده اند یا مشاهده شده که تب سلکتور شکسته است ، البته رعایت اصول حفاظت ترانسفورماتور در جلوگیری از حوادث موثر می باشد. برای مثال رله مکانیکی مخصوص تپ چنجر که شباهت زیادی به رله بوخلتز دارد و به نام پرشر رله pressure relay معروف است .

طوری طراحی شده است که در مسیر روغن بین تانک روغن تپ چنحر و oil comportment مخزن روغن دایورترسویچ قرار گرفته است که با یک شیب حدود ۱۵ درجه می باشد. در حالت عادی گازهای ناشی از عملکرد تپ که بیشتر هیدروژن می باشند از oil comportment خارج میگردد و چنانچه به هر دلیل در مخزن روغن دایورترسویچ واکنش صورت گیرد روغن به سمت تانک روغن به سرعت حرکت می کند ، چنانچه سرعت روغن بیش از ۱٫۵ m/s باشد این رله مکانیکی عمل نموده و ترانسفورماتور را از مدار خارج می نماید.

عدم بهره برداری مناسب :

گزارش وضعیت و دیفکت های تپ چنجرها به منظور رفع عیب از طریق واحدهای بهره برداری صورت میگیرد.چه بسا عیب بسیار کوچکی وجود داشته باشد ولی بعلت عدم ارسال گزارش ، تبدیل به عیب بزرگتر میگردد. بنابراین تکمیل ارسال فرمت های بهره برداری از تپ چنجر و کنترل وضعیت عملکرد ، نشاندهنده روغن ، بازدید ظاهری روزانه موتور درایو کمک زیادی به جلوگیری از حوادث می نماید. پرهیز از تغییر تپ های اضافه و یا تنظیم نمودن دستگاه های AVR در حالت بهینه باعث جلوگیری از عملکردهای زیادی میگردد. در بعضی از ایستگاههای برق ، دستگاه کنترل ولتاژ AVR را طوری تنظیم نمودن که با کمترین تغییر ولتاژ اقدام به تغییر تپ می نماید ، در حالیکه که بایک بررسی کارشناسی و دقیقتر می توانیم فاصله تغییرات ولتاژ را بیشتر نموده و از تغییر تپهای بی مورد جلوگیری کنیم.

عدم استفاده از کارشناسان مجرب در تعمیرات دوره ای یا اساسی :

اصولاً دستگاههای حساس و با اهمییت مانند تپ چنجرهای ONLOAD می بایست توسط کارشناسان مجرب که دوره های فنی و تخصصی را گذرانده اند تعمیر و نگهداری شوند و براساس دستورالعمل سازنده کلیه مراحل انجام کار رعایت گردد. شناخت دقیق از نحوه عملکرد فنی تپ چنجر از نظر مکانیکی و الکتریکی ، جهت تعمیر و نگهداری آن از ضروریات می باشد. زیرا هرگونه خطا یا اشتباه در هنگام تعمیرات یا عدم تنظیم مناسب تپ چنجر و محورهای مربوطه خطرات زیادی بعمل خواهد آورد برای مثال اگر در هنگام بستن محورها و تنظیم آنها دچار اشتباه گردند این امکان وجود دارد که تپ سلکتور از مسیر خود خارج گردد و بیش از حد چرخش نماید که احتمال شکستن یا حتی اتصال کوتاه سیم پیچ را به دنبال خواهد داشت ، عدم آگاهی کافی از دایروترسویچ و میزان خوردگی سطح کنتاکت ها ، عدم آگاهی کافی ازمقاومت های شنت و سایر قطعات دیگر در دیورترسویچ ، می تواند مشکلات و حوادث جبران ناپذیری به وجود آورد. بنابراین استفاده از تکنسین ها و مهندسین مجرب در امر تعمیر و نگهداری تپ چنجره های ONLOAD امری بدیهی است و استفاده از قطعات اصلی و مرتبط با شرکت سازنده به منظور تعویض قطعات معیوب نیز باید در نظر گرفته شود.

در شکل بالا محل عیب نشان داده شده است . چنانچه مشاهده میگردد ، محل اتصال سیم نولترال به رینگ مسی مخصوص که به دور oil comportment میباشد ، دچار لوز کانکشن شده است که این عیب معمولا به علت مونتاژ نامناسب و شل بودن پیچ اتصال در محل کارخانه بوده است . آزمایش گاز کرماتوگرافی نشان داده است که در درون ترانسفورماتور مشکل اساسی وجود دارد ، خصوصا مقداری گاز اسیتیلن در نتیجه آزمایش وجود داشته است .

پس از تخلیه روغن و بازدید داخلی ترانسفورماتور در هنگام بررسی لید های تپ چنجر ، لید آسیب دیده باکمترین حرکتی از جا کنده شده است .

تعویض قطعات معیوب و عایق کاری آن در شکل بالا مشاهده میشود .

منبع : سایت ایران ترانسفورمر

برچسب‌ها: ترانسفورماتور, تجهیزات پست, دانلود مقالات مهندسی برق, تپ چنجر ترانسفورمر موتور ترانس سه فاز

+ نوشته شده در پنجشنبه یکم اسفند ۱۳۹۲ ساعت 19:53 توسط spow |

دانلود جزوه ایمنی صنعتی

ایمنی صنعتی

ایمنی صنعتی چیست؟

در محیط‌های صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فراوان، غالبا كارگران در معرض خطرات گوناگون قرار دارند، با پیشرفت فن‌آوری و افزایش كاربرد ماشین آلات در تولید نیز مخاطرات و احتمال بروز حوادث در اینگونه محیط‌ها فزونی می‌گیرد.
در محیط‌های صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فراوان، غالبا كارگران در معرض خطرات گوناگون قرار دارند، با پیشرفت فن‌آوری و افزایش كاربرد ماشین آلات در تولید نیز مخاطرات و احتمال بروز حوادث در اینگونه محیط‌ها فزونی می‌گیرد.
ایمنی صنعتی علمی است كه در پیشگیری از بروز حوادث در محیط كار به یاری انسان می‌شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی كار و سرمایه گام بر می‌دارد.

تعاریف و محتوا

اصولا ایمنی صنعتی رشته‌ای است كه به مجموعه تدابیر، اصول و مقرراتی گفته می‌شود كه با به كار گرفتن آنها می‌توان نیروی انسانی و سرمایه را در برابر خطرات گوناگون در محیط‌های صنعتی به گونه‌ای مؤثر و كارا نگهداری كرد و به این وسیله یك محیط‌كار بی‌خطر و سالم برای افزایش كارایی كاركنان به وجود آورد.
●ایمنی
تعریف ایمنی عبارت است از میزان درجه دور بودن از خطر، واژه (Hazard) كه در تعریف علمی ایمنی آمده است، در واقع شرایطی است كه دارای پتانسیل رساندن آسیب به كاركنان، تجهیزات و ساختمان‌ها، از بین بردن مواد یا كاهش كارایی در اجرای یك وظیفه از پیش تعیین شده می‌باشد.
هنگامی كه (Hazard) وجود دارد امكان وقوع اثرات منفی یادشده وجود خواهد داشت.
كلمه (Danger) گویای قرار گرفتن در معرض یك (Hazard) است، به این ترتیب ایمنی متضاد (Danger) بوده است، و در صدد حذف خطرات بالفعل موجود در محیط كار می‌باشد.
ایمنی به طور صددرصد و متعلق وجود ندارد و عملا هم هیچگاه حاصل نخواهد شد از اینروست كه گفته می‌شود ایمنی حفاظت نسبی در برابر خطرات است.

●منظور از ایمن و غیرایمن چیست؟
یك مكان، یك كار معین و یا یك دستگاه زمانی ایمن انگاشته می‌شود كه احتمال خطر مرگ، مجروح شدن و یا ابتلا به بیماری برای كسانیكه در آنجا بوده یا با آن دستگاه كار می‌كنند در حد قابل قبول پایین باشد. به طور كلی، می‌توان چنین گفت كه میزان خطر قابل قبول با پایین آمدن سطح ایمنی، افزایش سطح ایمنی كاهش می‌یابد. در واقع بهداشت حرفه‌ای بیماری‌ها را كاهش می‌دهد و ایمنی صنعتی به كاهش تمام خطرات می‌پردازد.

مهندسی ایمنی صنعتی

با توجه به تعریف ایمنی، مهندسی ایمنی عبارت است از «مقررات یا نظامی كه برای كاهش وقوع حوادث از طریق حذف یا كنترل خطرات به كار می‌روند) در مهندسی ایمنی صنعتی مسائلی كه در ایمن كردن محیط كار مورد توجه قرار می‌گیرند عبارتند از:
الف- پیشگیری از حوادث
ب- عوامل انسانی
ج- طراحی و جانمایی دستگاه‌ها و تجهیزات
د- مدیریت و راهبری ایمنی
ه- آموزش
و- بازرسی
حیطه فعالیت مهندسی ایمنی امروزه گسترده‌تر شده است و به شاخه‌ها و گرایش‌های گوناگون دانشگاهی گسترش یافته است كه عبارت است از:
۱- مدیریت خطر
۲- پیشگیری از خطرات
۳- مهندسی آتش‌سوزی

۴- كنترل خطر

جزوه اموزشی ایمنی صنعتی را از لینک زیر دریافت نمایید :

نوشته‌های پیشین

آرشیو موضوعی

برچسب‌ها

نویسندگان

پیوندها