ایمنی در برق و الکترونیک
خطرات برق گرفتگی
انرژی الکتریکی به دلیل مزایای زیادی که دارد هر روز به مصرف آن اضافه می‌گردد. در مقابل مزایای آن ، انرژی الکتریکی دارای خطراتی نیز می باشد، بخصوص در صنایع و آزمایشگاهها که با جریانها و ولتاژهای بالا سر و کار دارند، رعایت اصول و ایمنی و حفاظت افراد بایستی در اولویت و رأس امور باشد یا به عبارتی اول ایمنی بعد کار. خطرات برق بطور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف ) خطرات اوليه
1. خطر آتش سوزی
2. خطر برق گرفتگی
3. خطر انفجار
4. شوك الكتريكي
ب ) خطرات ثانويه (1. اثرات بيولوژيك بر بدن انسان 2. اثرات زيست محيطي و تخريبي محيط )
خطر برق گرفتگی
بطور کلی عبور جریان برق از بدن را برق گرفتگی یا شوک الکتریی می‌گویند. در صورتی که جریان برق از بدن عبور نماید، بدن عکس العمل شدید در مقابل آن از خود نشان می‌دهد که به آن شوک الکتریکی گویند. برای بوجود آمدن شوک باید مقدار جریان برق و شرایط فرد در قبول آن کافی باشد. اثرات این برق گرفتگی از احساس شوک شروع شده تا حالت سنکوپ یعنی بیهوشی کامل می‌تواند برسد. لذا برای برق گرفتگی دو مرحله می‌توان تعریف نمود:
1. آستانه احساس
2. آستانه انقباض
عبور جریان کم آستانه احساس و گذشتن از حد معین جریان و عکس العمل عضلانی بدن ، آستانه انقباض را بسیار خواهد داشت. آستانه احساس برای قسمتهای مختلف بدن متفاوت است. بطور مثال آستانه احساس زبان 0.45mA و آستانه احساس برای پوست بدن در حدود 1mA که آستانه احساس پوست هر یک از اعضا متفاوت است. آستانه انقباض اعضا باهم یکی نیستند، در شدت جریان حدود 9mA دستها به سختی تکان می‌خورند، ولی 99.5 درصد افراد سالم می‌توانند سیم برق دار را رها کنند.
صدمات برق گرفتگی به انسان
سوختگی
سوختگی ناشی از برق گرفتگی به مدت و فشار الکتریکی دارد. بطور کلی اگر الکتریسته وارد بدن شود سوختگی بدن را سبب شده در ضمن اینکه موجب سایر عوارض نیز می‌شود. سوختگی در اثر برق مشخصات مخصوصی دارد، که با بقیه شوختگیها تفاوت دارد. گاهی سوختگی به قدری عمیق است که از عضلات گذشته و به استخوان و مفاصل می‌رسد. در اینحالت کناره‌های محل سوختگی سفید ، بی خون ، خشک و بدون تورم است. در بعضی موارد سوختگی در اثر جرقه و حرارت ناشی از برق می‌باشد و گاهی سوختگی بدون تماس پوست با منبع برق بوجود می‌آید که سطح وسیعتری را در بر می‌گیرد.
در اثر عبور جریان برق زیاد در قسمتهای کم مقطع (بازو - ران) گرمای زیادی بوجود می‌آید. این گرما عضلات محلی را فاسد کرده و ماده رنگی عضله (میگلوبین) فاسد شده و وارد جریان خون می‌شود، که اگر از حد معینی در خون تجاوز نماید، کلیه‌ها مسموم شده و شخص پس از چند روز به علت مسمومیت می‌میرد.
تاثیر روی قلب
ابتدا ضربانهای بی موقع (غیر عادی و ناهماهنگ) پیدا می‌شود، بعد رستمهایی مضاعف یا چهار برابر تولید می‌گردد و گاهی تعداد ضربانها تا هشت برابر ضربانهای طبیعی می‌رسد. پس از آن قلب به رعشه یا لرزش بطن می‌افتد، که هر گاه لرزش بطن پیدا شود، خطرات برق گرفتگی بسیار زیاد بوده و ممکن است منجر به از کار افتادن قلب ، تنفس ، نفروز و مرگ گردد (نفروز ناراحتی کلیوی است، این بیماری سبب ازدیاد اوره در خون شده و عوارض زیادی را سبب می‌گردد).
تأثیر روی سلسله اعصاب و تنفس
جریان متناوب با ولتاژ کم اختلال مهمی در اعصاب تولید نمی‌نماید، حتی اگر شدت جریان باعث ضایعات قلب شود. اما جریانهای با ولتاژ زیاد مرکز تنفس واقع در پیاز نخاع را از بین می‌برد، بدون آنکه قلب متوقف شود و مرگ در اثر تورم ریوی روی می‌دهد. جریان مستقیم به اندازه جریان متناوب ایجاد تشنج می‌نماید و اگر جریان مستقیم بیش از 2.5A از بدن عبور کند، روی سلسله اعصاب اثر گذاشته و امکان شوک و فلج زیادی می‌شود.
بر اثر جریان الکتریی روی اعصاب محیطی قابلیت تحریک و هدایت خود را از دست می‌دهند و همچنین سیستم عضلانی که تحت تآثیر برق قرار گیرد دارای انقباضات متوالی می‌شود و هنگامی که جریان قطع شود این انقباض نیز از بین می‌رود، که در اینحالت آستانه انقباض هر عضله فرق می‌کند و اگر ولتاژ زیاد باشد، قدرت انقباض و انبساط عضلانی از بین می‌رود. گاهی در اثر جریان برق روی عضله مخصوص استفراغهای متوالی پدید می‌آید که ممکن است باعث خفگی گردد.
عوارض برق گرفتگی
بارها دیده شده که فرد برق گرفته به نظر بهبود یافته و به کارهای عادی خود باز می‌گردد، اما بعدا در خلال کار ممکن است دچار عوارضی شود که این عوارض را می‌توان به برق گرفتگی نسبت داد، مانند اثرات زیر:
• اختلالات قلبی: نوع شایع برق گرفتگی است که ممکن است پس از چند هفته یا ماه حتی چند سال بعد بروز کند و مهمترین آنها ناراحتی دریچه‌های قلب ، انبساط قلب و حتی ترمبوز (لخته شدن خون) که خطرناک و کشنده است می‌باشد و چنانچه شخص قبلا دچار ناراحتی قلبی بوده باشد، مسلما عوارض ناشی شدیدتر خواهد بود.
• اختلالات در حس شنوایی و بینایی: اینگونه اختلالات اغلب بلافاصله پیدا می‌شود. ولی آب مروارید ، ناراحتیهای اعصاب چشم ، تورم عصب و بالاخره ورم پای چشم ممکن است مدتها پس از برق گرفتگی عارض گردد. در مورد اختلالات شنوایی هم باید از کم شدن حس شنوایی و یا کری نام برد.
• اختلالات عصبی: خوشبختانه در مواردی که ولتاژ زیاد نباشد عوارض عصبی زود گذر است، ولی گاهی اختلالات عصبی پس از مدتی بروز می‌کند، که واقعا تأسف انگیز است. مانند اختلالات مشاعر هذیان ، از دست دادن حافظه پتکهای عصبی و سایر تظاهرات دیگر عصبی.
کمکهای اولیه در برق گرفتگی
کمکهای اولیه که در برق گرفتگی با ولتاژ پائین د ر منزل می توانیم انجام دهیم ، رعایت جوانب احتیاط است. مسائلی است که فرد کمک کننده باید آنها را رعایت کند. بدین ترتیب که تا وقتیکه جریان برق به مصدوم متصل است نباید به مصدوم دست بزنیم.
ابتدا باید جریان برق قطع شود که با قطع کردن فیوز یا کشیدن دو شاخه از پریز ممکن می شود. بعد از قطع جریان برق باید بدن مصدوم را از اتصال به لوازم برقی را جدا کرد. فرد کمک کننده باید دمپایی لاستیکی به پا کند و یا اگر زمین خیس است از چند روزنامه برای خشک کردن استفاده کند و توسط یک چوب و یا هر چیزی که غیر رسانا است فرد مصدوم را از محل که برق در آن وجود دارد دور کند.
بعد ازقطع ارتباط برق در ابتدا باید تنفس مصدوم را کنترل کرد. اگر تنفس نداشت باید تنفس دهان به دهان انجام شود. بلافاصله باید ضربان قلب و نبض کنترل شود. در صورتیکه نبض وجود نداشت ماساژ قلبی ضروری است. در هر نوع برق گرفتگی شخص باید به بیمارستان منتقل شود و باید تا 24 ساعت تحت نظر باشد.
در برق گرفتگی با ولتاژ بالا تا زمانی که جریان برق قطع نشده حتی نمی توان به مصدوم نزدیک شد چون در فاصله چند متری هم ممکن است به فردی که می خواهد کمک کند برق منتقل شود.
آيا جريان برق AC از جريان برق DC خطرناك تر است ؟
در پاسخ به اين سؤال بايد گفت در شرايط مساوي ، بدليل وجود فركانس در جريان برق متناوب ( AC ) ، صدمات بيشتر و اين نوع جريان ها از جريان برق مستقيم (DC ) خطرناك تر هستند ، چرا كه تغيير مداوم جهت جريان در برق متناوب باعث ضربات شديدي بر سلسله اعصاب شده و باعث كاهش مقاومت بدن انسان نيزمي گردند و به همين دليل عبور جريان حدود 25 ميلي آمپر در فركانس 50 تا 60 هرتز مي تواند باعث از كار افتادن سيستم تنفسي و مرگ انسان شوند ، در صورتيكه جريان حدود 50 ميلي آمپر در برق مستقيم اين شرايط را موجب شده و باعث مرگ در انسان مي گردد. البته اين مقادير در استانداردهاي مختلف متفاوت هستند ولي اصل موضوع تفاوت نمي كند.
شايان ذكراست در جريانهاي برق متناوب (AC) با فرکانس 100 تا 200 کيلوهرتز نحوه اثر گذاري جريان برق روي بدن به جاي شوک و خارش به صورت حرارت ظاهر ميشود و اساسآ حرارت و سوختگي تنها اثرات شوک ناشي از عبور جريان با فرکانس هاي بالاي 100 کيلو هرتز ميباشند.
توصيه هاي ايمني براي مقابله با برق گرفتگي
1. در تعميرات لوازم برقي از افراد مجاز استفاده نماييد
2. پريزهاي برق را با در پوش ايمني محافظت نماييد تا بچه ها آسيب نبينند
3. با دست مرطوب و خيس به اجزاء برق مثل كليد دست نزنيدپريز
4. در موقع آتش سوزي لوازم الكتريكي مثل كامپيوتر سعي شود يك كپسول 2 كيلو گرمي دي اكسيد كربن در منزل باشد و هميشه بخاطر داشته باشيد در اطفاء حريق لوازم برقي اول قطع و سپس اقدام به اطفاء حريق شود ومناسب ترين وسيله كپسول گاز منواكسيد كربن مي باشد
5. هميشه از لوازم برقي خانه در زمان هاي مختص بازديد و وضعيت روكش سيم ها دو شاخه را بازديد و رفع نقص نماييد
6. در موقع استفاده تجهيزات سيار سيم هاي سخت و ارتباط هاي سيم را بطور زياد مراقبت نماييد از دو شاخه و رابط هاي نو و مادگير براي افزايش طول استفاده نماييد در ضمن خطر زدگي سيم و ضربات مكانيكي را نيز در نظر داشته باشيد
7. در موقع خارج كردن سيم وسيله برقي هميشه دو شاخه مربوطه را از پريز جدا كنيد و هيچ وقت سيم را نكشيد چون خطر جدا شدن اتصال و خطرات بعدي وجود دارد
8. وسايلي مثل تلويزيون بدليل خطر و وسايلي كه با آب ارتباط دارند مثل سماور برقي كولر ماشين لباسشويي
9. در شوفاژ خانه به دليل سيم كشي هاي غير اصولي كه امكان دارد در كف زمين احداث شده باشد و بدليل وضعيت مرطوب و لوله آب هميشه در تعميرات خطر برق گرفتگي براي افراد وجود دارد مراقبت کامل نماييد
10. از سه شاخه براي دستگاههاي پر مصرف استفاده نكنيد خطر گرم شدن محل اتصال و مسايل آتش سوزي وجد دارد
11. در مواقعي كه احتمال انتشار گاز در آشپزخانه است از قطع و وصل كليد خودداري نماييد
12. ابزاري مثل دريل خطرات متعددي دارد مثل وضعيت چرخشي در صورت درگيرشدن با شال گردن يا امثالهم و حتي موي سر و حادثه جدي ايجاد نماييد در ضمن خطر ديگر مته كردن است كه امكان دارد در مسير سيم برق باشد مشكل بعدي شكسته شدن نوك مته است كه بر اثر عدم مهارت و استفاده صحيح از مته بخصوص شكسته مي شود
13. در موقع تعويض لامپ سوخته بعلت استفاده از نردبان يا صندلي نا مناسب و احتمال وجود برق هميشه خطر سقوط وجود دارد اين مسئله را جدي بگيريد
14. در مواقع آتش سوزي توجه نماييد آسانسور وسيله مناسبي جهت جابجايي نيست
هميشه خطر داغ بخاري . در موقع استفاده از وسائل الكتريكي گرما ساز شدن دو شاخه وسايل مجاور بخاري را در نظر داشته باشيد
16. داشتن ترمينال جعبه تقسيم لوازم مجهز به چندين كليد مينياتور مناسب در محل آشپزخانه كار مناسبي است كه در صورت اتصال فورا قطع شده امكان تغييرات لوازم برقي در حالت برق را مهيا مي سازد
ايمني در مورد تعمييرات و احداث بناي ساختمان
1- در موقع حفاري و گود برداري بخصوص در قسمتهاي پياده رو مراقبت نماييد كه كابلهاي زير زميني آسيب نبينند
2-جهت كارهاي ساختماني كه احتياج به برق دارد مراقبت نماييد عوامل ساختماني به تجهيزات برق استفاده غير مجاز و دستكاري نكنند چون در هر صورت شما به عنوان كارفرما در مقابل افراد و اداره مسئول هستيد
3- مسئله حريم سيمهاي برق را جدي بگيريد چون حوادث منجر به فوت و قطع عضو بسياري بر اثر اين بي توجهي اتفاق افتاده است قبل از زدن داربست و مواردي كه ايجاد خطر دارد حتما با اداره برق منطقه هماهنگ باشيد
4- در عمليات ساختماني مراقبت نماييد كه اشياء فلزي از طبقات به در حريم سيم هاي برق برخورد نكند همچنين اشياو فلزي از بالا و پايين پرتاب نكنيد سيم هاي برق
5- در زير خطوط فشار قوي اقدام به احداث بنا نكنيد خطر سرطان بچه ها را تهديد خواهد كرد
ايمنی در مورد لوازم اندازه گيری (كنتور )
1- محل كنتور از آسيب هاي مكانيكي و رطوبت حفظ شود
2- فيوزهاي كنتور نبايد دستكاري و اگر نوع فيوز فشنگي است در موقع قطع از سيم با قطر بيشتر يا لوازم ديگري استفاده شود
3- دقت نماييد وقتي فيوز پاي كنتور را قطع مي كنيد آيا با فازمتر در پريز آزمايش مي شود فاز متر روشن نمي شود
4- هرگونه دستكاري كنتور و باز كردن پلمپ كنتور تخلف محسوب مي شود
5- محل نصب كنتور برق و كنتور گاز بايستي از يكديگر فاصله مناسب داشته باشند
6- اگر در پايه فيوز بر اثر حرارت داغ و ايجاد جرقه نمود فورا با احتياط فيوز را باز كرده و به اداره حوادث منطقه جهت اصلاح اطلاع در اين گونه مواقع معمولا فيوز برداشته و موقتا برق يكسره شده و بايستي در دهيد
. وقت اداري به منطقه مراجعه تا بطور اساسي مشكل اصلاح شود
7- جهت كارهاي جوشكاري به دليل ايجاد نوسان ولتاژ برق از كنتور برق استفاده ننماييد
8- در مواقع ساخت و ساز كه احتياج به تغيير محل كنتور مي باشد قبل از اقدام به تخريب منطقه برق مراجعه و درخواست جابجائي انشعاب بدهيد
9- با دست مرطوب و خيس به فيوز پاي كنتور دست نزنيد
10- در موقع نظافت در پاركينگ مراقبت نماييد تا آب به تجهيزات برقي و كنتور پاشيده نشود
11- اگر ولتاژ برق شديدا كم شدفورا پريز لوازم برقي را خارج و به منطقه برق خود اطلاع دهيد
12- اگر در قطع برق اقدام به گرفتن برق اضطراري از موتور هاي بنزيني يا گازوييلي مي كنيد، شديدا مراقبت نماييدتا برق اضطراري به شبكه وارد نشود تمامي تمهيدات لازم را در نظر بگيريد
13- بعد از قطع برق و وصل مجدد اگر پريزهاي برق را خارج كرده ايد كليد هاي آن قطع و به تدريج وارد مدار نماييد
14- در صورتيكه بر اثر نقصي در برق به وسايل الكتريكي شما آسيبي برسد، مراتب را كتبا و شفاهي به منطقه برق اطلاع دهيد خاطر نشان گردد تعميرات باري توسط مراكز مجاز و كاملا فاكتورها دقيق و در صورت امكان علت عيب ذكر شود البته كارشناسان اداره برق موضوع را بررسي و در صورت محق بودن مشترك طبق مقررات انجام مي شود
15- در مواقع طوفان و رعد و برق بهتر است لوازم برقي حساس مثل تلويزيون يخچال، كامپيوتر را خاموش و از پريز جدا نماييد
16- فيوز پاي كنتور را نبايد افزايش آمپر داد
17- نمراتور كنتور را مراقبت نماييد كه بي حركت نباشد و مراتب را در اين صورت به برق منطقه خود اطلاع دهيد
حريم شبکه 20 كيلو ولت و فشار ضعيف
حريم الکتريکي سيم هاي برق فشار ضعيف از ساختمان و اسکلتها 30/1 متر است و در جاييکه فاصله کافي نيست در مورد فشار ضعيف از سيم روپوش دار استفاده مي شود
حريم الکتريکي سيم هاي برق 20 كيلو ولت از ساختمان و اسکلتها 3 متر است که در داخل شهر ها با 30درصد تخفيف حداقل 10/2متر مي باشد
توصيه هاي ايمني
- از دست زدن به بدنه فلزي تاسيسات برقي نظير تابلوهاي برق، پايه هاي فلزي، تسمه هاي متصل به بدنه پايه ها وسيمهاي مهار، جدا خودداري نمائيد.
- صعود از پايه هاي برق خطر سقوط و همچنين برق گرفتگي دارد. به هيچ عنوان مبادرت به صعود از پايه هاي برق ننمائيد.
- از پرتاب اشياء فلزي روي سيمهاي شبكه توسط كودكان جلوگيري نمائيد.
- در صورتيكه درب تابلوهاي برق به هر دليل باز باشد مراتب را به اداره برق اطلاع دهيد و از دست زدن به تجهيزات داخل تابلوهاي برق اكيدا خودداري فرمائيد.
- در صورتيكه سيمهاي شبكه برق بدليل پارگي روي زمين افتاده باشد، ضمن جلوگيري از نزديك شدن افراد به محل و دست زدن به سيم برق، مراتب را سريعا به اداره برق اطلاع دهيد.
- از نصب آنتن با ارتفاع زياد در نزديك شبكه برق بخصوص خطوط 20 كيلوولت خودداري فرمائيد
، زيرا در اثر طوفان و يا هر حادثه ديگر روي سيم باعث سوختن تلويزيون و بروز آتش سوزي و برق گرفتگي در منزل خواهد شد.
- از پرتاب سنگ و شكستن مقره هاي شبكه هاي برق و لامپهاي روشنايي معابر توسط كودكان و ساير افراد جلوگيري نمائيد.
- در صورت عدم اطلاع از تعمير و تعويض وسايل برقي حتما به افراد مطلع و اهل فن مراجعه نمائيد.
- وسايل برقي را دور از دسترس كودكان قرار داده و از نصب پريز در ارتفاع پائين خودداري فرمائيد.
- از دستكاري كنتور و كليدهاي مينياتوري استانداردي كه توسط مامورين برق پلمپ ميگردد، خودداري نمائيد.
- هنگام شستشوي ديوارها مراقب باشيد كليدها و پريزها خيس نشوند، زيرا خطر برق گرفتگي وجود دارد. همچنين با دست خيس و پاي برهنه هيچگاه به لوازم برقي دست نزنيد.
- عبور سيم برق و سيم زنگ از لابلاي درب فلزي منزل موجب مي شود كه در صورت لخت شدن سيم، درب برقدار شده و باعث برق گرفتگي گردد.
نحوه استفاده صحيح از برق
- استفاده غير مجاز از برق علاوه بر پرداخت جرايم، خطرات جاني و مالي به دنبال خواهد داشت.
- در صورت بروز اتصالي و ايجاد جرقه در فاصله بين كنتور و شبكه برق فورا فيوز يا كليد مينياتوري را قطع نموده و مراتب را به اتفاقات برق در منطقه خود گزارش نمائيد.
- شماره تلفن اتفاقات برق در منطقه خود را هميشه به خاطر داشته باشيد.
- از بستن وسايل مختلف به تيرهاي برق جدا خودداري نمائيد.
- فيوزها تنها وسيله حفاظتي منزل شما هستند، از دستكاري آنها خودداري نمائيد.
- نصب رله هاي حفاظتي شما را از داشتن فيوز بي نياز نمي سازد.
- از بكار گيري ترانسهاي جوشكاري در منزل خودداري فرمائيد، زيرا ضمن صدمه ديدن كنتور و پرداخت هزينه باعث ايجاد نوسانات برق و آسيب رساندن به لوازم برقي خواهد شد. خواهشمند است در صورت مشاهده به اتفاقات برق اطلاع دهيد.
- از بكار گيري لوازم برقي پرمصرف مانند اتو، بخاري برقي، جاروبرقي، لباسشويي و غيره در پيك بار شبكه (ساعات اوليه شب ) خودداري نمائيد، زيرا در اين ساعات بيشترين كاهش ولتاژ در شبكه به چشم مي خورد كه از جمله عوامل عمده كم شدن عمر دستگاههاي برقي كه با موتور كار مي كنند، مي باشد.
- قبل از اينكه وسايل برقي را به برق وصل نمائيد دوشاخه و سيم ارتباطي آن را از نظر سالم بودن كنترل نموده، ابتدا كليد آن را در حالت قطع قرار داده سپس وسيله را به برق متصل نمائيد.
- هنگام قطع برق دوشاخه وسايل برقي نظير يخچال و فريزر را از پريز خارج نموده و موقع وصل مجدد برق پس از حداقل 4 دقيقه اين وسايل را به برق متصل نمائيد..
اقدامات اوليه هنگام برق گرفتگي
در موقع برق گرفتگي ياري دهنده ضمن خونسردي بايد بي درنگ اقدامات
ذيل را انجام دهد، زيرا در نجات مصدوم ثانيه ها نيز ارزش دارند:
- در اولين فرصت جريان برق را از نزديكترين راه قطع نمائيد.
- اگر امكان قطع جريان برق به راحتي امكانپذير نمي باشد با استفاده از يك قطعه چوب خشك، پارچه خشك، پلاستيك، روزنامه چندبار تا شده، پوشيدن كفش لاستيكي بدون ميخ و يا ساير اشياء عايق در مقابل جريان برق در زير پا، مصدوم را از تماس با برق جدا نمود.
- ياري دهنده در هيچ شرايطي بدون عايق كردن خود نبايد بدن شخص برق گرفته را لمس نمايد، زيرا بي ترديد خود نيز دچار عارضه برق گرفتگي خواهد شد.
بعد از جدا نمودن شخص از جريان برق فورا به مركز اورژانس اطلاع دهيد. از افرادي كه در محل حادثه حضور دارند براي خبر كردن پزشك و آوردن آمبولانس كمك گرفته شود.
- در صورت قطع تنفس و يا ايست قلبي تا رسيدن مامورين امداد با استفاده از تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي كمكهاي اوليه را به منظور شروع تنفس انجام دهيد.
1 در معابر عمومي به علايم هشدار دهنده كه روي تابلو هاي برق و تابلو هاي سيار كه كارگران نصب كرده اند توجه و مراقبت نماييد
2- از دستكاري به جعبه هاي انشعاب و باز كردن درب آنها و ساير تجهيزات برقي مثل تابلو هاي برق پايه هاي فلزي روشنايي دريچه ترمينال آنها و امثالهم خودداري نماييد
3- در صورتيكه حفاري جهت كابل برق احداث شده و يا كارگران مشغول به كار هستند مراقبت نماييد تا خطري متوجه شما نباشد ضمنا مسير حفاري كه تا چند روز پر نمي شود به منطقه برق خود اطلاع دهيد
4- در صورت مشاهده هر گونه اتفاق غير منتظره در رابطه با تجهيزات برقي مثل تير شكستگي آتش سوزي در تجهيزات برقي سيم پارگي و مراتب را فورا به اداره حوادث منطقه خود اطلاع دهيد
5- در هواي باراني و مرطوب تنه درختان و تيرهاي برق بخصوص تيرهاي فلزي را لمس نكنيد
6- از بچه مراقبت نماييد كه به دريچه باز شده پايه هاي روشنايي فلزي نزديك و دستكاري نكنند
7- در جاهاييكه تيرهاي سيماني برق روي هم انباشته شده و خطر لغزش تيرها وجود دارد بچه ها را محافظت نماييد
8- سيم هاي لخت كه از روي تيرهاي برق به سطح پايين يا زمين افتاده هرگز دست نزنيد
9- مراقبت نماييد اشياء فلزي مثل آنتن تلويزيون به سيم هاي برق نزديك نشود
10- اشياء فلزي را در ساختمان يا معابر به سيم هاي برق نزديك نكنيد
11- ماشين خود را مقابل بست هاي زميني پارك نكنيد
12- در صورتيكه اختلالي در برق منزل داريد هرگز تجهيزات برقي بيرون مثل جعبه انشعاب ها را باز و اقدام به تعميير نكنيد و هرگز از تعميرات الكتريكي نخواهيد اين كار را نكنيد
13- ماشين هاي مخصوص مثل جرثقيل و كاميون و كمپرسي در موقع عبور يا مانور به شبكه برق نزديك و ايجاد خطر شود بايستي اين مورد را توجه نماييد
14- در رانندگي دقت نماييد بخصوص در شبها كه وسيله خودرو به تجهيزات برقي اصابت نكند
15- لوله هاي فلزي محافظ كابل جعبه انشعاب و ساير متعلقات را هرگز دست نزنيد
16- چراغ هاي خاموش روشنايي را در اسرع وقت به نگهباني منطقه اطلاع دهيد
17- از شبكه هاي برق اقدام به گرفتن برق غير مجاز نكنيد و ساير تخلفات مشاهده شده را به نگهباني منطقه اطلاع دهيد
18- اگر افرادي در ارتباط با برق مراجعه نماييد كارت شناسايي در خواست و مراقبت نماييد كه افراد مشكوك نباشند
19- در موقع نصب يا جمع آوري تير برق و ترانس برق كه جرثقيل و كارگران مشغول به كار هستند، خطر باز شدن زنجير و ساير خطرات وجود دارد شديدا محوطه خطر را در نظر داشته باشيد
20- ممكن است بر اثر بي احتياطي كارگران برق در لحظاتي درب ورودي تجهيزات برقي باز باشد مراقبت نماييدكه بچه ها و بزرگترها داخل پست نشوند و تجهيزات برقي را دست نزنند
21- در پشت بام ها مراقبت نماييد در هنگام برف روبي يا ساير موارد مواد به روي سيم هاي برق ريخته نشود ضمن اينكه در رطوبت، پارو و مواد عايق نيز هادي شده و خطر برق گرفتگي و حادثه وجود دارد
22- تير هاي چوبي كه آغشته به مواد سمي هستند اگر تراشه آن در دست بچه ها بعلت مختلف فرو رود خطرات عفونت دارد مراقبت نماييد
23- درختاني كه درگير با شبكه هستند بخصوص درختان ميوه مثل توت براي بچه ها و جوانان كه بالاي درخت رفته اند در مواقعي امكان خطر دارد مراقب باشيد
24- هرگز روي تير هاي برق و يا درب پست ها و ساير تابلو ها اعلانات نصب نكنيد اين مسئله بسيار خطرناك است بخصوص نصب آگهي ها روي تير هاي برق كه خطر برق گرفتگي وجود دارد تا بحال چندين حادثه منجر به فوت در اين قبيل موارد مشاهده شده است
25- كارگران در معابر براي اتصال كابل هاي زمين از قير مذاب استفاده مي نمايند خطرات قير مذاب بسيار جدي است به بچه ها و جوانان احتياط با برخورد به اين موارد را ياد آوري كنيد
دستورات ايمني و حفاظت برقكاران
1- برقكاران موظفند هنگام كار تمام اشياء فلزي از قبيل ساعت انگشتر گردنبند و را از خود دور نمايند
2- در گروههاي دو نفره انجام كار همزمان در ارتفاع و يا روي تابلو براي بيش از يكنفرممنوع مي باشد و فرد دوم بايد مراقب بر چگونگي اجراي صحيح كار باشد
3- قطع و وصل مدار بصورت غير استاندارد و به هرگونه روش شخصي ممنوع مي باشد
4- در مدت زمان انجام كار گروه تعميرات روي تجهيزات الكتريكي بايستي وسيله نقليه گروه در محل كار آماده باشد
5- در محيط كار بايد نوربه حد كافي موجود باشد
انجام رعد و برق
6- در شرايط جوي غير عادي كار روي خطوط برقدار ممنوع است
7- هر گونه تغيير در لوازم ايمني استاندارد شده ممنوع مي باشد
8- در صورت نياز به كار نفر دوم روي يك پايه صعود و فرود تا استقرار نفر اول ممنوع است
9- در صورتيكه شبكه به طريقي احداث شده باشد كه انجام كار بصورت برقدار ميسر نباشد لازم است قبل از هر گونه عمليات روي شبكه مورد نظر فرم قطع و وصل مدار دريافت گردد
10- افراد اجرايي بايستي از لوازم ايمني و ابزار كار سالم استفاده نمايند
11- هنگام كار حضور سرپرست گروه در محل كار الزامي است
12- افراد گروه اجرايي موظف مي باشند ضمن استفاده از لوازم ايمني و ابزار كار موارد زير را رعايت نمايند الف تميز و سالم نگهداشتن لوازم ايمني و افراد مي بايستي لوازم ايمني و ابزار كار را سالم و تميز نگهداشته و از ابزار كار بكار بردن لوازم ايمني و ابزار كار معيوب خودداري نمايند
ب حمل و كاربرد افراد مي بايستي لوازم و ابزار كار را بطور صحيح بكار گرفته و در حمل صحيح لوازم آن رعايت احتياط را بعمل آورده و از انداختن آنها به اطراف خود داري نمايند
13- در صورت استفاده از خودرو موتورسيكلت ماشين آلات و ماشين آلات سنگين رعايت مقررات ايمني و خاص آن الزامي است
در صورت استفاده از موتور سيكلت بايستي از كلاه ايمني استفاده شود
خودرو اتفاقات بايد مجهز به بي سيم آژير چراغ گردان پرژكتور كپسول اطفاء حريق فلاشر و كمربند ايمني باشد
در صورت استفاده از نردبان مقررات ايمني و خاص مربوطه الزامي است
در صورت نياز به نردبان با ارتفاع بيش از سه متر ضمن مهار نمودن نردبان به پايه و بصورت عمودي نفر دوم همكاريهاي لازم را به عمل آورد
مجريان موظف مي باشند قبل از اجراي كار و بعد از آن موضوع قطع و وصل نمودن برق مدار را به اطلاع مشتركين برسانند
چنانچه وضعيت شبكه به طريقي باشد كه براي افراد اجرايي اهالي و يا تاسيسات خطر آفرين باشد بايستي شبكه بلافاصله از نزديكترين محل قطع گردد
برقكار گروه اتفاقات هنگام عزيمت به ماموريت حق رانندگي خودرو اتفاقات را ندارد
در صورت كار با شبكه بي برق پس از جدا نمودن شبكه از منبع تغذيه و قطع كليد راه انداز معابر و آزمايشات بي برقي مدار بايستي طرفين محل كار اتصال زمين گردد
آزمايش الكتريكي بمنظور حصول اطمينان از بي برق بودن مدار با استفاده از ولت سنج ضمن رعايت فاصله مجاز
بستن دستگاه اتصال زمين موقت در طرفين محل كار و در معرض ديد مجري بطريقي كه تا پايان كار نيازي به جابجايي آن نباشد
تخليه الكتريكي مدار
قبل از وصل نمودن برق مدار اطمينان حاصل شود كه مدار سالم و افراد مشغول كار نمي باشند
كارگران نبايد از سيم مهار ميخ ها تسمه ها سيم ها و امثال آن كه ممكن است استحكام كافي نداشته باشد آويزان شوند
دستكش عايق لاستيكي را بدون روكش چرمي نبايد بكار برد
قبل از نصب يا برچيدن هادي يا كابل نيرويي كه بعدا به تيرها و يا تاسيسات مشابه وارد خواهد شد بايد مورد نظر قرار گيرد و اقدام لازم جهت جلوگيري از انهدام اجزاء يا اشيا حامل نيرو به عمل آيد
طنابهايي كه در نزديكي خطوط برقدار مورد استفاده قرار مي گيرند بايد از جنس غير هادي باشند
چنانچه در زمينه برق تخصص نداريد با رعايت نكات ايمني فقط كارهاي ساده اي از قبيل تعويض لامپ هاي معمولي را انجام دهيد و به كارهاي مهمتر كه نياز به تخصص دارد اقدام نماييد
در محيط مرطوب مانند حمام از وسايل برقي نظير بخاري برقي سشوار ريش تراش و ماشين لباسشويي استفاده نكنيد
به فرزندانتان بياموزيد كه سيم هاي شبكه عمومي برق بدون روكش و فاقد حالت عايق بوده و لذا از نزديك شدن به آنها خودداري نمايند
حريم برق را رعايت و از سقوط هر نوع ميله فلزي مانند آنتن تلويزيون بر روي شبكه هاي عمومي برق جلوگيري فرماييد
هنگام قطع برق از انجام هر اقدامي ابتدا چند لحظه صبر كنيد اگر در بررسي اوليه متوجه شديد كه قطع برق تنها مربوط به منزل و يا محل كار شما نبوده و بقيه همسايگان نيز دچار مشكل خاموشي شده اند بنابراين در چنين حالتي با پرهيز از هرگونه دستكاري كنتور و يا تاسيسات برق رساني بلافاصله مراتب را از طريق تلفن هاي مندرج در روي قبوض برق مصرفي به واحد حوادث برق منطقه مربوطه اطلاع دهيد در صورتي كه قطع برق فقط مربوط به منزل و يا محل كار شما باشد در آن صورت با احتياط كامل نسبت به بررسي كليد و فيوز نصب شده در زير كنتور اقدام نماييد اگر قطع برق به علت سوختگي فيوز و يا در اثر عملكرد كليد باشد توصيه مي شود قبل از وصل مجدد كليد و يا فيوز ارتباط كليه وسايل برقي متصل به سيستم داخلي را از طريق قطع كليد وسيله مربوطه و يا كشيدن دو شاخه آن از پريز از سيستم داخلي جدا نموده و سپس نسبت به وصل كليد و يا فيوز قبل از كنتور اقدام نماييد فراموش نشود پس از برقراري مجدد جريان برق نسبت به وصل آن دسته از لوازم برقي كه كاركرد آنها مورد نياز مي باشد اقدام گردد در صورتي كه پس از بررسي كليد ويا فيوز نصب شده در جوار كنتور مشاهده گرديد كه كليد و يا فيوز سالم است و در حالت وصل مي باشد اين نشانگر آن است كه قطع برق مربوط به انشعاب قبل از كنتور بوده و در اين مورد هم با پرهيز از هر گونه دستكاري كنتور و يا انشعابات قبل از كنتور مراتب را از طريق همان تلفن هاي مندرج بر روي قبض به واحد حوادث منطقه برق مربوطه اطلاع دهيد اين واحد به طور 24 ساعته و حتي در ايام تعطيل آماده رفع خاموشي از شبكه هاي برق رساني مي باشد در صورتي كه از تماس با تلفن هاي فوق نتيجه اي حاصل نشد در آن صورت مي توانيد براي پي گيري مراتب را با دفتر در ميان بگذاريد اين تلفن ها در مورد پي گيري تلفن هاي ارتباط مردمي ساير مشكلات لاينحل مانده مشتركين با منطقه برق هم مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد
خطرات برق در خانه
آيا مي توانيد يك روز بدون استفاده از برق زندگي كنيد؟
حتي تصور زندگي بدون برق مشكل است برق يكي از نعمات خداست كه با همت و زحمت كاركنان مجموعه صنعت برق توليد و توزيع مي شود و در اختيار مصرف كنندگان قرار ميگيريد.
استفاده از برق بايد با رعايت نكات ايمني همراه باشد و بايد افراد خانواده با خطرات برق و روش صحيح استفاده از برق آشنا باشند.
خطرات استفاده غيراصولي از برق عبارتنداز:
برق گرفتگي،سوختگي،آتش سوزي و صدمات ناشي از پرتاب شدن
برق گرفتگي چيست؟
قرار گرفتن دو نقطه از بدن در مسير جريان برق موجب عبور جريان از بدن مي شود و با توجه به شدت و مدت عبور جريان برق گرفتگي بوجود ميآيد و ممكن است عواقب مختلفي نظير مرگ ناشي از ايست قلبي- سوختگي داخلي- سوختگي خارجي بدنبال داشته باشد. بعد از برق گرفتگي ممكن است كليه ها از كار بيفتد يا دست ها بدليل سوختگي داخلي قطع شوند و يا بعلت پرتاب شدن(بعلت لرزش ناشي از برق گرفتگي)استخوانها دچار شكستگي گردند.
چگونه برق گرفتگي بوجود ميآيد
تمامي سطح زمين- ديوارها- كف اتاقها در تمامي طبقات بعنوان يك نقطه از سيستم برق محسوب مي شود و اگر نقطه اي از بدن موجود زنده از يك طرف به زمين يا ديوارها وصل باشد و از طرف ديگر به سيم برق (فاز يا نول)يا بدنه فلزي دستگاه برقي (يخچال - كولر- چرخ گوشت)تماس داشته باشد جريان برق از بدن عبور مي كند.بنابراين براي جلوگيري از برق گرفتگي بايستي اولاً از تماس مستقيم با سيمهاي برق (فازيا نول).با تماس غير مستقيم (بدنه فلزي دستگاههاي برقي كه ممكن است اتصال داخلي داشته باشند)جلوگيري كنيم و ثانياً اينكه هر وقت با وسايل برقي تماس داشته باشيم(درب يخچال- بدنه-كولر- چرخ گوشت و..) سعي كنيم از تماس دست يا پا به ديوار يا كف اتاق يا بدنه فلزي كابينت ها خودداري كنيم.
رعايت موارد ذيل از برق گرفتگي جلوگيري مي كند
1- سيستم وسايل برقي بايد كاملاً سالم باشنداگر طول سيم يا دو نقطه انتهايي كه به دو شاخه يا مادگي وصل شده دچار بريدگي شده باشد استفاده از آن سيم بسيار خطرناك مي باشد.
2- هنگام وصل كردن سيم دستگاه برقي اول انتهاي سيم(مادگي)كه به دستگاه وصل مي شود در محل خود نصب گردد و بعد از آن دو شاخه به پريز برق وصل شود.
3- هنگام وصل نمودن دو شاخه به پريز بدنه سخت دو شاخه را با دو انگشت بگيريد و از تماس كف دست با سيم خودداري كنيد.
4- هنگام بيرون كشيدن دو شاخه از پريز اول دستگاه را خاموش كنيد ثانياً دو انگشت دست چپ را در دو طرف پريز قرار دهيد و با دو انگشت دست ديگر قسمت سخت دو شاخه را بگيريد و از پريز برق جدا كنيد (از كشيدن سيم جداً خودداري كنيد)
5- هنگام باز كردن درب يخچال و يا استفاده از لوازم برقي در آشپزخانه حتماً دمپايي لاستيكي بپوشيد و از تماس همزمان هر دو دست بوسيله برقي و ديوارها خودداري كنيد.
6- هنگام شستشوي كف آشپزخانه كليه وسايل برقي را از برق جدا كنيد و سعي كنيد از پاشيده شدن آب به روي وسايل برقي خودداري شود و تازماني كه كاملاً كف آشپزخانه خشك نشده از وصل مجدد وسيله برقي به برق خودداري كنيد.
7- براي شستن ديوارهاي آشپزخانه از پاشيدن آب خودداري كنيد فقط با دستمال خيس روي ديوار بكشيد و در نزديكي پريزها و كليدها دستمال بايد مرطوب باشد.
8- براي تعويض لامپها ابتدا كليد را روي حالت خاموش قراردهيد و با استفاده از چهارپايه سالم و مناسب به نحوي كه با استقرار روي آن دستها كاملاً آزاد باشد با يك دست قسمت عايق سر پيچ (هلدر)را نگه داريد و با دست ديگر لامپ را باز كنيد و يا لامپ را نصب كنيد.
9- اگر سيم هاي شبكه برق كه در كوچه و خيابانها روي پايه ها نصب شده اند پاره شده و روي زمين افتاده از دست زدن به آنها خودداري كنيد و موضوع را به اتفاقات برق اطلاع دهيد.
10-اگر سيم هاي شبكه نزديك دريچه يا پشت بام باشد و امكان دسترسي به آنها وجود دارد از دست زدن به آنها خودداري كنيد و به اتفاقات برق اطلاع دهيد.
محافظت در مقابل برق گرفتگي و برق زدن
چكيده – طبق گزارش هاي حوادث سازمان تامين اجتماعي تقريباً هر ساله در ايران بطور متوسط 50 كارگر برقكار توسط جريان برق كشته مي شوند كه تقريباً كمتر از 3/1 مرگ، در اثر برق گرفتگي در ولتاژ پايين ( زير 600 ولت) بوده است و نصف بيشتر اين مرگ ها از كار كردن در حوزه ها يا مدارهاي الكتريكي برق دار بدون حفاظ مناسب روي مي دهد در حاليكه اغلب نياز به كاركردن در حالت برقدار نبوده است . اين تحقيق احتياطات لازم براي برقكاران را مورد بحث قرار مي دهد.
1- مقدمه
خطرات مربوط به برق شامل برق گرفتگي و سوختگي ها، سوختگيهاي برق زدن قوسي، فشار هاي انفجار قوس و سقوط ها مي باشد.
1-1- برق گرفتگي و سوختگي ها
يك برق گرفتگي هنگامي اتفاق مي افتد كه جريان برق از طريق بدن شما عبور كند. اين مي تواند هنگاميكه شما يك قسمت برق دار را لمس مي كنيد روي دهد
. اگر جريان برق از طريق قفسه سينه يا سر عبور كند، شخص مي ميرد. در ولتاژ هاي بالا سوختگيهاي شديد نيز روي ميدهد.
2-1- سوختگيهاي برق زدن قوسي
اگر يك جسم رسانا نزديك يك منبع جريان آمپر بالا قرار گيرد يا در اثر خرابي تجهيزات اين وضعيت روي دهد (مثلاً در حال باز كردن يا بستن جدا كننده هاي الكتريكي)، آنگاه سوختگيهاي برق زدن قوسي اتفاق مي افتد. قوس مي تواند هوا را تا 35 هزار درجه فارنهايت گرم كند، و فلزات موجود در تجهيزات را تبخير كند. برق زدن قوسي مي تواند سوختگيهاي پوستي شديد با در معرض قرار دادن گرماي مستقيم و يا آتش زدن لباسها ايجاد كند.
3-1- فشار هاي انفجار قوس
گرم كردن هوا و تبخير فلزات يك موج فشار توليد كرده كه مي تواند به شنوايي آسيب رسانده و سبب صدمات حافظه ( از تكان مغز) و ديگر صدمات گردد. قسمت هاي فلزي پرتاب شونده نيز خطرناك هستند.
4-1- سقوط
برق گرفتگيها و انفجار قوس مي تواند سبب سقوط گردد، مخصوصاً از نردبانها يا داربست هاي بدون حفاظ.
2- اصول ايمني برق
1-2- برناه هر شغل
براي روش كاري خود تصميم گيري نموده و سپس گام به گام عمل نماييد. اصول مهم روش كار ثبت گردد . خطرات و روش ها در يك شغل، در يك جلسه توجيهي با سرپرست و ديگر كارگران قبل از شروع بكار كردن، مطرح گردد. كارفرما بايد قبلاً يك جواز كار براي كساني كه در مدارات برق دار كار مي كنند (اگر يك مدار بايد برق دار كار كند) تدارك ديده باشد.
2-2- شناسايي خطرات
خطرات يك شغل را تجزيه و تحليل كنيد . گام هايي كه مي تواند خطرات برق گرفتگي يا برق زدن قوسي را ايجاد كند، شناسايي نماييد.
3-2- كمينه ساختن خطرات
بي برق سازي تجهيزات يا عايق سازي يا ايزوله كردن قسمتهاي برق دار بدون پوشش بقدري كه فرد نتواند با آنها تماس بگيريد. در غير اين صورت مي بايست تجهيزات حفاظت شخصي1 و ابزار مناسب تهيه كنيد.
4-2- پيش بيني مشكلات
اگر هر وسيله اي امكان بد كار كردن را داشته باشد كند، در نتيجه مي تواند سبب بروز مشكل شود. هميشه بايد مطمئن بود كه وسايل حفاظت شخصي مناسب و ابزارهاي درست براي بدترين حالت استفاده مي شود.
5-2- آموزش دادن
بايد مطمئن بود كه هر فرد يا همكاران وي كه با او كار مي كنند، اشخاص ماهر و صلاحيت داري با آموزشهاي اختصاصي در زمينه شغلي مي باشند.
3- برق دار بودن يا بي برقي
يكي از مهمترين تصميم ها در برنامه ريزي يك كاربرقي اين است كه آيا بي برق سازي ميسر است؟ در صورت وجود اين حالت قسمت هاي برق داري كه ممكن است بدون پوشش باشد و فرد با آن در تماس باشد، بايد داخل يك وضعيت كاري ايمن برقي قرار گيرد، مگر اين كه كارفرماي شما بتواند نشان بدهد به دليل طراحي تجهيزات يا محدوديت هاي عملياتي بي برق كردن ايجاد خطرات بدتر و بيشتري را مي‌كند و يا عملي نمي باشد. فرد ممكن است احتياج به كار كردن برق دار جهت جلوگيري كردن از توقف سيستمهاي پشتيباني زندگي، غير فعال كردن سيستمهاي اضطراري هشدار، يا بسته شدن تجهيزات تهويه براي مكانهاي خطرناك، داشته باشد. و در مدت آزمايش مدارهاي برقي برق دار يا كار در مدارهايي كه قسمتي از يك فرآيند پيوسته كه نمي تواند بطور كامل بسته باشد، بي برق سازي عملي نباشد.
4- بي برق سازي
1-4- يك وضعيت كاري ايمني برقي
مهمترين اصول ايمني برق، آن است كه فرض كنيم تمام مدارهاي برقي داراي برق مي باشند مگر اينكه فرد مطمئن شود، اين طور نيست . آزمايش هر مدار و رسانا هر بار كه فرد با آن كار مي كند لازم مي‌باشد . انجمن بين المللي حفاظت در مقابل آتش ، عنوان شش گام را تا حصول اطمينان كامل براي شرايط كار ايمن برقي را بصورت زير بيان مي كند:
1- شناختن همه منابع قدرت (برق ) براي تجهيزات.
2- جدا كردن بار جريان، سپس باز كردن وسايل جدا كردني براي هر منبع قدرت.
3- نظارت بر تيغه هاي وسايل قطع كننده الكتريكي كه كاملاً باز باشند و قطع كننده هاي مدار از نوع بيرون كشيدني كاملاً عقب كشيده شده باشند.
4- اعمال كردن شيوه هاي lockout/tagout1 در مطابقت با يك خط مشي كتبي رسمي.
5- براي معلوم كردن صحت اينكه وسيله برق دار شده است يا نه انجام آزمايش هر فاز رسانا يا قسمت مدار با يك آشكار ساز ولتاژ قرار داده بطور مناسب ضروري مي باشد در ضمن بررسي كردن آشكار ساز ولتاژ قبل و بعد هر آزمايش الزاميست تا از كار كردن آن مطمئن گرديم.
6- قبل از تماس با همه منابع ممكن از ولتاژ ايجاد شده و انرژي الكتريكي ذخيره شده (مانند خازن ها) بايد اين منابع به خوبي زمين گردند. اگر هاديها يا قسمتهاي مدار كه برق دار شده هستند مي توانند با ديگر هاديها يا قسمتهاي مدار در معرض قرار گرفته ،تماس برقرار كنند، مي بايست وسايل متصل كننده زمين براي جريان جابجا شونده موجود قرار داده شود.
2-4- فرآيند بي برق سازي
اين فرآيند يك كار برق دار بوده و مي تواند منجر به يك برق زدن قوسي گردد. بواسطه نقص وسايل هنگام بي برق سازي، روشهاي توضيح داده شده در زير را در كار كردن در مدارات برق دار يا نزديك به آن دنبال مي كنيم.
3-4- برنامه هاي lockout/tagout
كارفرما بايد يك برنامه lockout/tagout نوشته و به مستخدمين تعليم دهد. اين برناه بايد طراحي براي تعيين كردن و برچسب زدن منابع انرژي، شناسايي كردن كارگران در معرض خطر، بي برق سازي تجهيزات با چه كسي و چگونه، رها كردن انرژي ذخيره شده ، بازبيني كردن مدار بي برق شده و عدم شروع دوباره، تست كردن ولتاژ، شرايط لازم زمين كردن، تغييرات نوبت كار، هماهنگي با شغل‌هاي ديگر در فرآيند كار، يك روش براي موافقت مسير طي شده توسط تمامي پرسنل درگير، بكاربردن و برداشتن lockout/tagout ، بازگشت به كار، و بي برق سازي موقت براي آزمايش و تثبيت موقعيت را زير پوشش قرار دهد.
روشهاي lockout/tagout براي هر ماشين يا قطعه اي از تجهيزات كه نياز به سرويس كردن دارند، بايد گسترش يابد.
4-4- كاربرد lockout/tagout
هر شخصي كه مي تواند در معرض انرژي قرار گيرد در فرآيند lockout/tagout در گير شده است.
1- بعد از بي برق سازي ، هر مستخدم در معرض خطر بايد يك lockout/tagout انفرادي به هر منبع از انرژي برق بكار ببرد. كليد ها يا سوئيچ هاي انتخابگر نمي توانند بصورت تنها راهي براي بي برق سازي كردن بكار برده شوند.
2- يك وسيله قفل دستگاه، يك كليد يا قفل حروفي با يك برچسب كه مي توانند به يك وسيله قطع كننده اتصال ضميمه باشند تا از برق دار شدن دوباره تجهيزات موجود كار كرده بدون برداشت قفل جلوگيري كنند. شيوه قفل دستگاه بايد يك راهي از شناسايي كردن اينكه قفل مال چه كسي است داشته باشد. شيوه هاي قفل دستگاه ابتدايي با نام و تصوير فرد بودند. فرد مورد نظر بايد تنها شخصي باشد كه داراي كليد يا حروفي براي قفل دستگاه نصب كردن يا از كار انداختن است و نيز وي بايد تنها فردي باشد تا قفل را بعد از اتمام همه كارها بر دارد.
3- يك وسيله هشدار دهنده، يك برچسب و راهي براي چسباندن است كه حداقل 68/22 پوند نيرو را تحمل كند وسايل هشدار دهنده بايد تنها هنگاميكه ممكن نيست تا يك وسيله قفل دستگاه نصب گردد بكار برده شود.
4- برچسب استفاده شده در اتصال با يك lockout/tagout بايد يك اتيكت منع كننده عمليات بدون اجازه از وسايل قطع كننده اتصال يا برداشت غير مجاز از وسايل را داشته باشد.
5- قبل از شروع كردن كار شما بايد از طريق تست كردن، همه منابع انرژي بدون برق شده را بازبيني كنيد.
6- روشهاي lockout/tagout بايد براي كنترل كردن در معرض انرژي برق يا انواع ديگري از منابع انرژي بودن با همه روشهاي ديگر هماهنگ شده باشند.
5-4- روش كنترل صلاحيت انفرادي مستخدمين
اگر كليد اتصال نزديك به جايي كه شما در حال كار كردن هستيد مي باشد و از نظر ديد در دسترس است ، كار كردن مي تواند بدون بكار بردن lockout/tagout ، براي سرويس كردن جزئي، نگهداري و مانند اينها در تجهيزات كليد اتصال انجام شود و هر گز نبايد وسايل به تنهايي رها شود.
6-4- مجموعه روشهاي lockout/tagout
روشهاي مخصوصي هستند كه هنگاميكه بيشتر از يك منبع انرژي ، پيشه، موقعيت ، كارفرما، روش قطع كردن اتصال، يا روشهاي lockout/tagout ، يا كاري كه به شيفت بعدي ادامه دارد وجود داشته باشد، بكار برده مي شوند. در هر كدام از اين موارد، يك شخص ماهر بايد عهده دار روش lockout/tagout بوده و مسئوليت اينكه همه منابع انرژي تحت lockout/tagout هستند را دارا مي باشد.
7-4- برداشتن وسايل lockout/tagout
وسايل lockout/tagout بايد فقط توسط شخصي كه آنها را نصب كرده است برداشته شود. اگر كار كامل نشده باشد هنگاميكه شيفت تغيير مي كند، كارگراني كه در شيفت مي آيند بايد قبل از اينكه كارگران در حال رفتن قفل هايشان را بردارند آنها قفل هاي خود را بكارببرند.
8-4- بازگشت به سرويس
يك مرتبه كار كامل شده و وسايل lockout/tagout برداشته مي شوند، آزمايش و بازديدهاي ديداري بايد تائيد كنند كه همه ابزار ، محدوديتهاي مكانيكي، اتصالات موقت برقي، اتصال كوتاه كردن ها، و زمين كردن ها بايد برداشته شوند . فقط در آنوقت مي توان مطمئن شد تا دوباره مي توان سيستم را برق دار كرده و به سرويس كردن بازگشت.
9-4- رها كردن موقت
اگر شغل نياز به lockout/tagout دارد و براي تست كردن يا تثبيت موقعيت تجهيزات احتياج به lockout/tagout متناوب است، مي بايست مراحل يكساني بطوريكه در بازگشت به سرويس (مورد قبل ) مي باشد متابعت كنيم.
5- كار كردن در مدارهاي برق دار يا نزديك به آن
كاركردن در مدارهاي برق دار به معني تماس داشتن با قسمتهاي برقدار شده مي باشد. كاركردن در نزديك مدارهاي برق دار يعني كار كردن بقدر كافي نزديك به قسمتهاي برق دار شده تا يك خطر احتمالي و لو اينكه فرد در حال كار كردن در قسمتهاي بدون برق باشد مطرح مي كند. وظيفه هاي مشترك كه افراد نياز دارند تا در مدارهاي برق دار يا نزديك به آن كار كنند شامل موارد زير مي شود.
1- انجام دادن اندازه گيري هاي ولتاژ
2- باز كردن و بستن قطع كننده هاي اتصال
3- تميز كردن مسير روشن و خاموش قطع كننده ها
4- باز كردن درهاي تجهيزات برقي براي بازرسي
در اين جا بايد شيوه هاي نوشته شده استاندارد وجود داشته باشد و براي اين وظايف مشترك (مثلاً هنگام باز كردن و بستن قطع كننده هاي اتصال ، قانون دست چپ هنگاميكه ممكن است بكارببريم . يعني به سمت راست تجهيزات ايستاده و با دست چپ با قطع كننده كار كنيد) آموزش داده شود. براي حالت هاي ديگر كه افراد ممكن است نياز داشته باشند تا در مدارهاي برق دار يا نزديك به آن كار كنند، كارفرما بايد يك مجوز كار برق دار كتبي كه بايد در اختيار يك ناظر ماهر قرار داده شود، تهيه نمايد.
1-5- سيستم مجوز كار برق دار
يك مجوز كار برق دار در يك حالت مي نيمم ، شامل اطلاعات زير مي باشد.
1- توضيح مدار و تجهيزاتي كه در آن موقعيت بكار برده شده است.
2- تاريخ و زمان اجازه انجام كار.
3- چرا كار برق دار انجام مي شود.
4- نتايج تجزيه و تحليل خطر تماس و تعيين مرز حفاظت در مقابل تماس.
5- نتايج تجزيه و تحليل خطر برق زدن و تعيين مرز حفاظت در مقابل برق زدن.
6- تجهيزات حفاظت شخصي پوشيده شده باشند و شيوه هاي كار ايمن تشريح شده باشند.
7- چه كسي كار خواهد كرد و چگونه افراد فاقد صلاحيت رد خواهند شد
.8- گواهي اتمام توجيه شغلي، شامل توضيح در مورد خطرات ويژه شغلي.
2-5- فواصل نزديك شدن به قسمتهاي برق دار بدون پوشش
سازمان بين المللي محافظت در مقابل آتس سه فاصله نزديكي براي خطرات تماس و عين آن براي قوس الكتريكي را بيان مي كند.
1-2-5- مرز نزديكي محدوده
نزديكترين فاصله اي كه يك شخص غير ماهر مي تواند نزديك شود، مگر همراه يك فرد ماهر باشد.
2-2-5- مرز نزديكي ممنوعه
نزديكترين فاصله به قسمتهاي برقدار بدون پوشش كه يك شخص ماهر مي تواند بدون تجهيزات حفاظت شخصي و ابزار الات مناسب نزديك شود. داخل اين محدوده ، حركت تصادفي مي تواند يك قسمتي از بدن شما يا وسايل رسانا در تماس با قسمتهاي برق دار يا داخل محدوده نزديكي ممنوع شده قرار دهد. با عبور كردن از مرز نزديكي ممنوعه، شخص ماهر بايد:
1- يك برنامه مستند كه تائيد شده بوسيله مدير مسئول براي برنامه ايمني است داشته باشد.
2- بكار بردن تجهيزات حفاظت شخصي مناسب براي كار كردن نزديك قسمتهاي برق دار بدون پوشش و مناسب براي سطح ولتاژ و انرژي مورد بحث.
3- مشخص باشد كه هيچ قسمتي از بدن داخل فضاي ممنوعه نشده است.
4- با نگهداري مقدار زيادي از بدن بيرون از فضاي محدوده شده مي توان خطرات ناشي از حركات پيش بيني نشده را به حداقل رساند، قسمتهاي بدن در فضاي محدود شده بايد حفاظت شده باشند.
مرز نزديك شدن ممنوعه، مينيمم فاصله دسترسي به قسمتهاي برق دار بدون پوشش است تا از تخليه الكتريكي يا جرقه زدن جلوگيري گردد. نزديك شدن هر چه بيشتر ، قابل مقايسه با نحوه مستقيم تماس با يك قسمت برق دار است . براي عبور كردن از مرز نزديكي ممنوعه، شخص ماهر بايد:
1- آموزش معين براي كار در قسمتهاي برق دار بدون پوشش.
2- يك برنامه مستند شده با شيوه هاي كار نوشته شده مناسب.
3- انجام يك تجزيه و تحليل نوشتاري احتمال خطر.
4- داشتن بندهاي 2 و 3 تائيد شده توسط مدير مسئول براي برنامه ايمني.
5- بكار بردن تجهيزات حفاظت شخصي مناسب براي كار كردن نزديك قسمتهاي برق دار بدون پوشش و متناسب براي ولتاژ و سطح انرژي مورد بحث.
3-2-5- برق زدن قوسي
مرز محافظت در مقابل برق زدن فاصله اي است كه در ان تجهيزات حفاظت شخصي مورد نياز مي باشد تا اگر برق زدن قوسي اتفاق بيفتد از سوختگيهاي درمان ناپذير (دومين درجه يا وخيم تر) جلوگيري كند . براي سيستمهاي برق 600 ولت و كمتر، مبني بر يك جريان خطاي رها كرده 50 كيلو آمپري و يك زمان بازدارنده 6 سيكل (1/0 ثانيه) مرز حفاظت برق زدن 22/1 متر مي باشد. براي جريانهاي خطا و زمانهاي بازدارنده ديگر بايد استاندارد NEPA70 E را ملاحظه كرد.
4-2-5- تجهيزات حفاظت شخصي مناسب
هنگام كار كردن در مدارات زنده يا نزديك ان مي بايست مطمئن بود كه تجهيزات حفاظت شخصي مناسب است تا در مقابل برق گرفتگي و برق زدن قوسي از فرد محافظت كند. هرگز لباسهاي ساخته شده از مواد مصنوعي استفاده نگردد.
6- نتيجه گيري
با توجه به آمار نسبتاً بالاي حوادث برق گرفتگي نسبت به حوادث ديگر در ايران ، لذا همواره مي‌بايست بر رعايت اصول ايمني برق مرور شده در اين مقاله، نظارت گرديده و اجراي دقيق موارد ايمني را از افراد خواسته و رعايت ايمني را به عنوان فرهنگي در بين آنها قلمداد نموده و آموزش روشهاي نوين كار با برق با رعايت ايمني كامل را در روش كار قرار داد.
وبلاگ همه چیز درباره نیروگاه وبلاگی تخصصی درباره نیروگاه است که به صورت تخصصی به مطالب مرتبط با نیروگاه اعم از مکانیک, ابزاردقیق والکتریک میپردازد