در کلیة شاخه‌های صنعت امروز ما با انتقال  مواد از نقطه‌ای به نقطة دیگر مواجه هستیم. نظر به اینکه عموماً مواد را در طبیعت به‌خاطر فرم و شکل ظاهر به سه دسته تقسیم‌بندی می‌کنند، لذا برای انتقال آنها نیز با توجه به شرایط حاکم بر آنها از دستگاه‌های مخصوصی استفاده می‌شود. این سه دسته عبارتند از: جامد (Solid)، مایع (Liquid) و گاز (Gas).
    برای انتقال جامدات از شیوه‌های خاصی استفاده می‌شود. زیرا برای انتقال آنها به‌خاطر فرم و شکل ظاهرشان نمی‌توان آنها را تحت فشار قرار داد و عموماً در چنین مواردی از وسایل حمل و نقل از قبیل کامیون و غیره استفاده می‌شود. در مسیرهای کوتاه داخل یک محیط صنعتی نیز از تسمه نقاله‌ها و مواردی شبیه این استفاده می‌شود.
    اما در مورد سیالات به‌خاطر اینکه خاصیت جریان یافتن دارند، می‌توان آنها را تحت فشار قرار داد. به‌عبارت ساده‌تر می‌توان انرژی آنها را افزایش داد تا بتوان آنها را از نقطه‌ای به نقطة دیگر انتقال داد. دستگاه‌ها و ماشین‌هایی که به‌منظور افزایش انرژی مایعات به‌کار می‌روند را پمپ (Pump) و آنهایی را که به منظور افزایش انرژی گازها به‌کار می‌روند، کمپرسور (Compressor)، فن (Fan) و ... گویند.
    بنابراین همانطور که از گفتار فوق برمی‌آید، پمپ‌ها، ماشین‌هایی هستند که انرژی مایع را به‌منظورانتقال آن از نقطه‌ای به نقطة دیگر افزایش می‌دهند. به هرحال پمپ‌ها نیز مانند سایر ماشین‌ها یک نوع مبدل انرژی هستند که عموماً انرژی مکانیکی را از موتور محرک تحویل گرفته و آن‌را به‌منظور افزایش انرژی مایع تبدیل به انرژی هیدرولیتی (فشاری و جنبشی) می‌کنند.
    پمپ‌ها انواع بسیار گوناگونی را شامل می‌شوند. در میان پمپ‌های مورد استفاده در صنایع، پمپ‌های گریز از مرکز دارای کاربرد فراوان می‌باشند؛ که در این مجموعه به معرفی این نوع پمپ و تعمیرات آن می‌پردازیم.

پمپ‌های گریز از مرکز براساس طراحی پروانه‌ها و تعداد پروانه‌ها کلاس‌بندی می‌شوند. یک پمپ چندمرحله‌ای بیشتر از یک پروانه دارد. یک پمپ دومرحله‌ای دو پروانه دارد. یک پمپ دومرحله‌ای اثر یکسانی همچون دو پمپ یک مرحله‌ای که به‌صورت سری می‌باشند، دارد. خروجی پمپ اول وارد پمپ دوم می‌گردد.
    یک پمپ چندمرحله‌ای دارای دو یا چند پروانه که روی یک شافت نصب شده‌اند، می‌باشد. هد در خروجی پروانة دوم بیشتر از هد خروجی در پروانة اول است. زیاد شدن پروانه‌ها هد خروجی نهایی را بالاتر می‌برد. از آنجایی‌که مایعات تقریباً تراکم‌ناپذیر هستند. تمام پروانه‌ها در پمپ برای ظرفیت یکسانی طراحی می‌گردند. پروانه‌های یک پمپ چندمرحله‌ای دارای اندازة یکسانی می‌باشند.
    این پمپ‌ها همچنین براساس تک مکشی و یا دومکشی بودن کلاس‌بندی می‌شوند. در یک پمپ تک مکشی سیال از یک طرف پروانه وارد می‌گردد. در یک پمپ دو مکشی، سیال از میان طرف پروانه وارد می‌گردد. از آنجایی‌که مایع از دو طرف پروانه وارد می‌گردد، از یک پمپ دومکشی برای ظرفیت‌های بالای عملیاتی استفاده می‌شود.

قوانین حاکم بر پمپ‌های گریز از مرکز
    پمپ‌های گریز از مرکز ماشین‌هایی هستند که با استفاده از نیروی گریز از مرکز (عکس‌العمل سیال در برابر نیروز مرکزگرا)، سیالات را جابه‌جا می‌کنند.
    نیروی وزن باعث می‌شود که اگر سیال در یک ارتفاع باشد به ارتفاع پایین‌تر جریان یابد. انرژی پتانسیل، انرژی‌ای است که در سیال ذخیره می‌شود و مایع دارای فشار بالاتر، انرژی پتانسیل بیشتری دارد. بنابراین سیال از سطوح با فشار بالا بر سطوح با فشار پایین جریان می‌یابد. درصورتی که فشار دو مخزن برابر باشد، یا اینکه اختلاف ارتفاع نداشته باشند، سیال میان آنها جریان نمی‌یابد. بنابراین در این حالت‌ها نیاز به استفاده از پمپ داریم. همچنین می‌توان از پمپ به‌منظور افزایش مقدار سیال جابه‌جا شده (دبی) استفاده کرد. پس می‌توان نتیجه گرفت یک پمپ با افزایش سیال آن‌را جابه‌جا می‌کند. در پمپ‌های گریز از مرکز این عمل توسط پروانه انجام می‌شود؛ که با چرخاندن سیال انرژی آن‌را می‌افزاید. سیال با عبور از ورودی از ورودی پمپ وارد مرکز پروانه می‌گردد و با دوران پروانه از لبة آن خارج می‌گردد. هرچه سرعت پروانه بیشتر باشد سیال سریع‌تر جابه‌جا می‌شود. هنگامی که سیال وارد پوسته می‌شود، سرعت آن کاهش می‌یابد. چون سرعت سیال کاهش می‌یابد، فشار آن افزایش یافته و از طرف دیگر چون سیال با فشار زیاد در لبه و دور از مرکز خارج می‌گردد، باعث ایجاد یک ناحیة کم فشار در مرکز شده که در اثر آن جریان سیال به درون مرکز امکان‌پذیر می‌گردد (اختلاف فشار). وقتی سیال به خارج پمپاژ می‌شود سرعت آن افزایش می‌یابد. این افزایش سرعت در خروجی به شکل فشار بسیار زیاد و بخشی از آن در محفظه به‌صورت فشار نمایان می‌شود.
در این فصل به بررسی انواع مختلف پمپ‌های گریز از مرکز مورد استفاده در صنایع می‌پردازیم. این پمپ‌ها برای مقاصد گوناگون به‌کار می‌روند و این امر مستلزم اعمال تغییرات در طراحی و ساخت بدنه و پره‌های موتور می‌باشد.
    در اینجا مشخصات کاری پمپ‌ها و ملاحظات طراحی آنها همراه با اطلاعات دیگر دربارة انتخاب پمپ مناسب یک کاربرد خاص ارائه می‌گردد.
    درک مشخصات کاری و ساختمان پمپ‌های گریز از مرکز مختلف به شما کمک می‌کند تا کار خود را بهتر انجام دهید.

کاربردهای پمپ گریز از مرکز
    پمپ‌های گریز از مرکز به‌لحاظ کاربرد گسترده، هزینة اولیه پایین و نگهداری و تعمیرات آسان، اغلب در واحدهای صنعتی به‌کار گرفته می‌شوند. بیشتر این پمپ‌ها برای انتقال آب و سایر سیالات سبک به‌کار می‌روند. پمپ‌های مزبور را می‌توان برای پمپاژ دوغاب، خمیر و تراشه‌های چوب و یا مواد سنگین دیگر به‌کار گرفت. اما هنگام پمپاژ این مواد، باید شرایط خاصی را در نظر گرفت. تغییر پمپ‌های استاندارد به‌منظور انتقال مواد سنگین معمولاً به پروانه‌هایی با اندازه‌ها و اشکال متفاوت نیاز دارند.

    شما حتماً به‌عنوان عضوی از گروه نگهداری و تعمیرات تاکنون یک پمپ گریز از مرکز را تعمیر کرده‌اید و یا در انجام تعمیر آن یاری رسانده‌‌اید. شاید متوجه شده‌اید که پس از پیاده‌کردن لوله‌ها و بدنة پمپ، کار بر روی قسمت‌های داخلی آن نسبتاً ساده است. همین سادگی تعمیرات و نیاز اندک به نگهداری و تعمیرات باعث شده است که کاربرد پمپ‌های گریز از مرکز تا این حد گسترش یابد. این درس به تشریح قطعات داخلی و ساختمان پمپ می‌پردازد.

--------------------------------------

برای مطالعه کلیه مطالب مرتبط با پمپ وپمپاژ (کتاب - جزوه - مقاله - پروژه و فیلم) تا تاریخ 22 اذر 91 به صورت فهرست بندی شده در وبلاگ به لینک زیر مراجعه فرمایید:

پمپ