آیین نامه کارهای سخت و زیان آور

ماده 1: کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده که در اثر اشتغال کارگر تنشی بمراتب بالاتر از ظرفیتهای طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن می باشد.
تبصره: کارهاییکه در آن عوامل و شرایط محیط کار بدلیل نقص یا عدم استفاده از امکانات فنی و مهندسی و موازین پیشگیری غیراستاندارد باشد چنانچه با رفع نقص و یا بکارگیری امکانات فوق بتوان این عوامل را بحد استاندارد و مجاز رسانید جزء کارهای سخت و زیان آور محسوب نمی گردد.
تشخیص این امر بعهده کمیته ماده 18 این آیین نامه خواهد بود. بر این اساس کارهای سخت و زیان آور بشرح مواد آتی خواهد بود.
ماده 2: کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که ایجاب می نماید کارگران در تونلها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازند.
تبصره: کار استخراج شامل جدا کردن با منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تاسیسات آب و برق در داخل معدن و بطور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونلها، راهروها یا میله های معدن انجام وظیفه نماید، می باشد.
ماده 3: حفر قنوات و چاهها و فاضلاب ها و تونلهای زیرزمینی و کار در مخازن سربسته.
ماده 4: تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره های مشغول بکار و کار مستمر در مجاورت کوره های ذوب بنحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت با بخارات زیان آور متصاعد از کوره باشد.
ماده 5: کار کارگرانیکه مستقیماً و مستمراً در امر تولید در کارگاههای دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارند و کار مستمر در گندابروها ـ جمع آوری، حمل و دفن زباله شهری.
ماده 6: کار کارگرانیکه مستمراً به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالنهای پرورش طیور) در واحدهای دامداری و طیور اشتغال دارند.
ماده 7: کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از پنج متر از سطح زمین بر روی دکلها، اطاقکهای متحرک، داربست ها و اسکلتها.
ماده 8: کار مداوم بر روی خطوط و پستهای انتقال برق با فشار شصت و سه کیلو ولت و بالاتر.
ماده 9: مشاغل شن پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ پاشی.
ماده 10: عملیات جوشکاری در داخل مخازن.
ماده 11: کارهائیکه استمرار آنها موجبات ابتلا به بیماری های حامل از اشعه را فراهم می آورد نظیر کار با مواد رادیواکتیو و قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونساز به تشخیص مراجع ذیصلاح و باستناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه مورخ بیستم فروردین ماه 1368 مجلس شورای اسلامی.
ماده 12: کار در محلهای با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی.
ماده 13: کار مستمر در محیطهایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماریهای گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد.
ماده 14: کار در امور سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله ها و آشیانه های مرغداری در زمان سمپاشی.
ماده 15: کار کارگرانیکه مستقیماً در امرتولیدوترکیب سموم وحشره کش ها اشتغال دارندوزمان انجام کار.
ماده 16: کار با وسایل دارای ارتعاش در حدی که برای سلامتی کارگر زیان آور باشد.
ماده 17: مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت و بهداشت کار حد مجاز و استاندارد هر یک از مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی و فیزیکی که در این آیین نامه نامبرده شده است پس از تشکیل کمیته های تخصصی تعیین و جهت تصویب به شورای عالی حفاظت فنی پیشنهاد می نماید. ترکیب کمیته های تخصصی را شورای عالی حفاظت فنی تعیین خواهد نمود. 
ماده 18: بمنظور حسن اجرای مقررات این آیین نامه کمیته ای متشکل از اعضاء زیر:
1)    مدیر کل کار و امور اجتماعی استان که ریاست کمیته را عهده دار خواهد بود.
2)    بازرس کار استان به انتخاب مدیرکل کار و امور اجتماعی.
3)    یک نفر نماینده سازمان تامین اجتماعی استان.
4)    یک نفر پزشک یا کارشناس بهداشت حرفه ای با معرفی سازمان منطقه ای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استان.
5)    یک نفر نماینده کارفرما به انتخاب و معرفی کانون اتحادیه های صنفی استان.
6)    یک نفر نماینده کارگر به انتخاب و معرفی کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان یا کانون انجمنهای کارگران استان و یا مجمع نمایندگان کارگران استان.
7)    یک نفر نماینده اداره کل صنابع استان.
8)    یک نفر نماینده اداره کل صنابع سنگین استان.
9)    یک نفر نماینده اداره کل معادن و فلزات استان.
10)    یک نفر نماینده اداره کل کشاورزی استان .
11)    یک نفر نماینده صنعت نفت استان.
12)    یک نفر نماینده سازمان حفاظت محیط زیست استان.
13)    یک نفر نماینده سازمان جهاد کشاورزی استان.
14)    یک نفر از اساتید دانشگاه با معرفی دانشگاه استان.
در هر استان و در محل اداره کل کار و امور اجتماعی و با وظایف زیر تشکیل می گردد.
الف) تطبیق مشاغل سخت و زیان آور با مواد این آیین نامه و اعلام آن به مراجع ذیربط.
ب) بررسی مشاغلی که در این آیین نامه بعنوان کارهای سخت و زیان آور ذکر نگردیده است و از طرف کارگران یا کارفرمایان و یا سایر مراجع سخت و زیان آوری آن تقاضا شده و اعلام نتیجه بشورای عالی حفاظت فنی.
ج) بررسی مواردیکه شغل یا مشاغل با اتخاذ تدابیر لازم حالت سختی و زیان آوری آنها از بین رفته و در شمار مشاغل عادی درآمده اند و اعلام آن به مراجع ذیربط بمنظور حذف مزایایی که بعنوان مزایای کار سخت و زیان آور پرداخت می گردیده است.
تبصره 1: جلسات کمیته مذکور با حضور حداقل 7نفر از اعضاء رسمیت یافته و تصمیمات کمیته با اکثریت آراء حاضرین در جلسه معتبر خواهد بود. 
تبصره 2: کمیته قبل از اتخاذ تصمیم موظف است نظریات کارشناسی را در خصوص ارزیابی محیط کار از نظر حد مجاز عوامل فیزیکی و شیمیایی و مکانیکی شرایط کار و وسایل استحفاظی جمعی و فردی از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت و بهداشت کار و یا سایر مراجع مورد تأیید وزارت کار و امور اجتماعی تحصیل نماید.
ماده 19: کلیه کارفرمایان مکلفند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیان آور بکارگران جدید الاستخدام و یا کارگرانیکه می خواهند جدیداً به اینگونه کارها گمارده شوند ترتیب انجام معاینات پزشکی آنان را از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کارها مرجوع بدهند.
ماده 20: مقررات این آیین نامه باستناد تبصره ماده 52  قانون کار جمهوری اسلامی ایران می باشد و ارتباط به تصمیمات کمیته های موضوع قانون بازنشستگی پیش از موعد بیمه شدگان تامین اجتماعی موضوع مصوبات مورخ 28/2/1367 و 22/6/1370 مجلس محترم شورای اسلامی که مطابق با ضوابط و مقررات خاص خود در ارتباط با شخص و شغل و زمان و موقعیت کار بمورد اجراء گذاشته شده است، ندارد.
این آیین نامه مشتمل بر 20 ماده و 4 تبصره باستناد ماده 52 قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه نهایی مورخ 4/3/1370 شورای عالی کار تهیه و پس از بررسی مجدد و اصلاحات در جلسات متعدد شورایعالی حفاظت فنی در جلسه 12/8/71 تایید و در تاریخ 29/9/71 به تصویب وزرای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسید.