حريق و راههاي كنترل آن

آتش عبارت از يك سري عمليات شيميايي و اكسيداسيون سريع حرارت زاي مواد قابل اشتعال است وقوع هر آتش نياز به زمينه هاي فيزيكي و شيميايي محل وقوع دارد. براي ايجاد يك آتش سوزي بايد سه عامل حرارت ، ماده قابل سوخت و اكسيژن كافي در محل حضور داشته باشند تا يك مثلث كامل تشكيل دهند . حريق با كامل شدن مثلث حريق بوجود مي آيد.

علل و شرايط بروز حريق

مهمترين عوامل عبارتند از :
1-    آتش گيري مستقيم  مانند نزديك نمودن شعله به مواد سوختني
2-    افزايش تدريجي دما:  افزايش دما در يك توده زغال سنگ يا مواد آلي يا حيواني كه به تدريج دماي آنها در اثر فشار و فعل و انفعالات بالا رفته و شروع به سوختن مي كند.
3-    واكنشهاي شيميايي : واكنشهايي نظير تركيب آب و اسيد ، پتاسيم و آب ، فسفر با اكسيژن هوا و .....مي تواند عامل شروع حريق باشد.

4-    اصطكاك : مالش بين دو جسم آتش گير مانند دو قطعه چوب خشك و .....

دسته بندي انواع حريق

براي سهولت در پيشگيري و كنترل آتش سوزي ، حريق ها را برحسب ماهيت مواد سوختني به دسته هاي مختلفي تقسيم بندي مي كنند.
1-    طبقه A : مواد جامد و خشك كه خاكستر به جا مي گذارند مانند چوب و كاغذ و پلاستيك و .....
2-    طبقه B : مواد نفتي و مايعات قابل اشتعال
3-    طبقه C : گازها و مايعات يا مخلوطي از آن ها ، گاز مايع و گاز شوي
4-    طبقه D : ناشي از فلزات كه سريعاً اكسيد مي شوند مانند منيزيوم ، پتاسيم و .....
5-    طبقه E : شامل حريق هاي الكتريكي
روشهاي عمومي اطفاء حريق
اصولا اگر بتوان يكي از اضلاع هرم حريق ( حرارت ، اكسيژن ، ماده سوختني ) را كنترل و محدود نموده يا قطع كرد، حريق مهار مي شود:
الف) سردكردن كه اين عمل عمدتاً بوسيله آب انجام مي گيرد. اين روش براي حريق هاي دسته A مناسب ميباشد.
ب) خفه كردن كه پوشاندن روي آتش با موادي است كه مانع رسيدن اكسيژن به محوطه آتش گردد.
ج) حذف ماده سوختني : اين روش در ابتداي بروز حريق امكانپذير بوده و با قطع جريان ، جابه جا كردن مواد وجدا كردن منابعي كه تاكنون حريق به آنها نرسيده ميباشد.
مواد خاموش كننده آتش :
الف- مواد سرد كننده ( آب ، گاز co2 )
ب- مواد خفه كننده ( كف ,co2 خاك ، ماسه و شن )
ج- مواد رقيق كننده هوا(N2  و2 co )
آب
استفاده از آب براي كنترل حريق يكي از ساده ترين و در عين حال موثر ترين روشي است كه تمام افراد با آن آشنا هستند همان اندازه كه استفاده از آب مي تواند در خاموش كردن آتش مفيد باشد به همان اندازه هم مي تواند در استفاده نابه جا ايجاد مخاطره و گسترش حريق يا خسارت نمايد .
در آتش سوزي هايي كه از خود خاكستر بر جا مي گذارند (گروه A  ) ماده اوليه براي اطفاءآب مي باشد .
كف آتش نشاني :
 كف بصورت محلول تهيه مي گردد كف در هنگام استفاده ، با گسترش فراواني كه دارد مي تواند روي حريق را پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن و صعود گازهاي ناشي از حريق گردد در حريق نوع B  مي توانيم از كف آتش نشاني استفاده كينم كه باعث خفه كردن حريق مي شود.
گاز دي اكسيد كربن CO2  :
دي اكسيد كربن گازي است غيرقابل احتراق ، بي بو ، غير سمي و سنگين تر از هوا وعلاوه بر آن حاوي الكتريسته نيز نمي باشد . مكانيسم آن هنگام حريق به سه صورت است :